Алтысарылар
Алтысарылар (хакас тіліндегі "алтынзархы" - "солтүстік" немесе "төменгі") - ХІІ ғасырда Чулым өзенінің (Обьтың тармағы) жоғарғы бойындағы қырды мекен еткен Енисей қырғыздары төрт ұлысының (Алтынсар, Алтыр, Исар (Езер), Туба) бірі. Орталығы - қазіргі Хакасияның солтүстігінде болған. Ұлысты бек (хак.- піг) басқарған. Алтысарыларды "Үлкен қырғыздар" деп те атаған. Ұлыста атақты тектер болған: Номчи, Ишей, Иренек.
Алтысарылар бірнеше ірі рудан ("аймақ") құралған: Қызыл, Шу, Ачи, Тұмат т.б.
Оларға Чулым мен Жоғарғы Енисей алқабындағы көптеген тайпалар мен рулар бағынған. Бұл тайпалар мен руларды алым-салық төлеушілер болғандықтан "қыштым" деп атаған.
Алтысарылар 17 ғасырда Алтын-ханға, ал 17 ғасырдың 60-шы жылдарынан бастап жоңғарларға тәуелді болды.
1703 ж. Алтысарыларды жоңғарлар зорлап көшіріп әкетті.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998