Альма Мария Малер-Верфель

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Альма Мария Малер-Верфель (нем. Alma Maria Mahler-Werfel, туғ.Шиндлер, нем. Schindler); (1879 жылдың 31 тамызында Венада туылып —1964 жылдың 11 желтоқсанында Нью-Йорк қаласында қайтыс болған) —композитор Густав Малер, суретші Оскар Кокошка, архитектор Вальтер Гропиус және жазушы Франц Верфель тектес шығармашыл тұлғалардың әйелі мен өмірлік серіктесі, XX ғасырдың алғашқы жартысының мәдени сахнасында белгілі болған, австриялық өнер және әдебиет өкілі.

Өмірбаяны[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Альма Шиндлер жас кезінде өзі өнермен айналысқан: жеті жыл бойы Альма Вена оқытушысы Адель Радницкиден фортепианода ойнап үйренді. Оның Новалис, Гейне, Рильке және т.б. ақындардың өлеңдеріне жазған он жеті шығармасы сақталып қалған.

Өзінің күллі өмірін атақты шығармашылықпен айналысатын тұлғаларды қолдауға арнап, көптеген еуропалық және американдық өнер адамдарымен тату болды. Оларға жататындар: Леонард Бернстайн, Бенджамен Бриттен, Франц Теодор Чокор, Эжен д’Альбер, Лион Фейхтвангер, Вильгельм Фуртвенглер, Герхарт Гауптманн, Гуго фон Гофмансталь, Макс Рейнхардт, Карл Цукмайер, Юджин Орманди, Морис Равель, Отто Клемперер, Ганс Пфицнер, Генрих Манн, Томас Манн, Альбан Берг, Эрих Мария Ремарк, Франц Шрекер, Бруно Вальтер, Рихард Штраус, Игорь Стравинский, Арнольд Шёнберг.

Густав Климт атты суретші 17-жасар Альманың жүрегін жаулауды армандады.

Альманың Александр фон Цемлинский есімді композитормен романы болған, бірақ ол өзінен әлдеқайда үлкен болған Вена операсының директоры, композитор Густав Малерге тұрмысқа шығады. Бұл некеден ол Анна есімді қыз табады.

Малер әлі өмір сүріп жатқан кезде Альма Баухаустың негізін қалаған, архитектор Вальтер Гропиуспен бірге болып, Малердің өлімінен және суретші Оскар Кокошкомен болған махаббатынан соң, ақырында Гропиуске тұрмысқа шығады. Қысқа некеден олардың Манон есімді қыздары дүниеге келеді. Альманың замандастары оны билікті сүюші, материалисттік антисемитикалық, жыныстық қатынасқа тәуелді, қауіпті, өзінің танымал өмірлік серіктестерін пайдаланған әйел ретінде сипаттайды. Жазушы Гина Каус «Альма – мен танитын адамдардың ішіндегі ең жаманы» дейді. Иван Голльдің әйелі Клэрдың ойынша «Альма Малерге үйленген адам – өлуі тиіс», ал Альманың құрбысы Мариэтта Торберг Альманы бір уақытта ұлы әйел мен клоакадай санйтынын айтты.

Альма Малер-Верфельге қатысты қоғамдық пікір бір келкі болған жоқ. Альма өзін шығармашылыққа шабыттайтын муза ретінде санаса, кейбір замандастары солмен келісті. Берндт В. Весслинг атты Альманың өмірбаяншыларының бірі Альма Малер-Верфельді «тарихтағы осы жүзжылдықтың символикалық бейнесі» деп суреттеді. Клаус Манн Альманы неміс романтикасының интеллектуалды музасымен және «франциялық „grand siècle“-нің тәкәппар және көз шағылыстырғандай әйелімен» салыстырды.

Гропиуспен ажырасқаннан соң ол Франца Верфель жазушысының әйелі болды, олмен бірге АҚШ-қа қоныс аударды. Өзінің өмірінің тарихын ол «Менің өмірім» атты автобиографиясында қалдырған.

Кинодағы Альма[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1974 жылы Кен Расселдің «Малер» атты фильмінде Альманың рөлін Джорджина Хейл сомдады. 2001 жылы Альма Малер туралы биографиялық «Желмен некелес» (ағл. Bride of the wind) атты фильмін автралиялық кинорежиссер Брюс Бересфорд түсірді. Басты рөлде — Сара Уинтер, Малер — Джонатан Прайс, Кокошка — Венсан Перес, Гропиус — Симон Верховен болды. Сол 2001 жылы «Семья Манн. Роман века» атты телехикая экран әлеміне өмірге келді, Альманың рөлін Франк Ведекиндтің немересі Карола Ренье сомдады.

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Hilmes O. Witwe im Wahn. Das Leben der Alma Mahler-Werfel. München: Siedler, 2004