Аммиакаттар

Тетраамминмыс(II) сульфаты

Аммиакаттар - тұздар мен аммиактан түзелген кешенді қосылыстар. Мысалы, [Ag(NH₃)₂]⁺, [Ni(NH₃)₄]²⁺. Аналитикалық химияда комплекс қосылыс құрамындағы элементтерді, металдардың иондарын ашу үшін және оның мөлшерін табу үшін қолданылады.

Алынуы

Аммиакаттар

• су ерітіндіде тұздар аммиакпен (NH₃) әсер ету арқылы алынады
• газ түріндегі немесесұйық аммиакпен (NH₃) қатты тұздарға әсер ету арқылы алынады.

Мысалы:

${\mathsf {Cu^{2+}+4NH_{3}\rightarrow [Cu(NH_{3})_{4}]^{2+}}}$

Бұл жерде аммиактың судағы ертіндісі алдымен мыстың (II) иондарымен әсерлесіп, нәтижесінде жасыл түсті құбылмалы құрамды негізгі тұздар тұнба болып түседі. Бірақ олар реагенттін көбейгеде оңай еріп кетеді. Сосын көкшіл-күлгін түсті мыстың аммиакты комплексі түзеледі:

${\mathsf {Cu^{2+}+4NH_{4}OH\rightarrow [Cu(NH_{3})_{4}]^{2+}+4H_{2}O}}$

Химиялық қасиеттер

Амииакаттардың ертінділері тұрақты болады. Тек сары-қоңыр түсті кобальт (ІІ) аммиакаты ауадағы оттегімен бірте-бірте тотығып шие-қызыл түсті кобальт (ІІІ) аммиакатына айналады. Тотықтырғыштардың әсерімен бұл реакция лезде өтеді.

Комплекстардың түзелуі немесе ыдырауы Ле Шателье-Браун заңдылығымен диссоциация тепетеңдігінің жылжуымен байланысты. Егер Ag⁺ және NH₃ концентрациясы көбейсе - комплекста түзеледі. Ал егер азайса - комплекс ыдырайды:

${\mathsf {[Ag(NH_{3})_{2}]^{+}+2H^{+}\rightarrow Ag^{+}+2NH_{4}^{+}}}$

[Ag(NH₃)₂]⁺ үшін Кн = 9.3 ·10^-8, ал NH₄⁺ үшін Кн = 6 ·10^-10.

Дереккөздер

• “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998