Амфидиплоид

Амфидиплоид (көне грекше: ἀμφί — екі жағынан да, διπλόος — қосқабат және εἶδος — түр)  - екі өсімдік түрінің немесе туысының өз ара тозаңдануынан пайда болған будан.

Амфиплодия арқылы жаңа түрдің пайда болуы: диплоидты жасуша мейоздың нәтижесінде екі диплоидты гамета пайда болды. Олар өздігінен ұрықтанып - тетраплоидты зигота пайда болды.

Амфидиплоидтың ерекшелігі - оның жасушаларындағы хромосомалар саны ата-ана жасушасының диплоидты хромосома санына тең болады.

Амфидиплоид ағзаның тіршілік қабылеті жоғары және ол сыртқа орта жағдайына бейімделгіш келеді.

Осыған байланысты Амфидиплоид жаңа ағза түрі ретінде табиғи жағдайда сақталып, өсіп-өнеді. Осы кезде алыс туысты өсімдіктерді будандастырып Амфидиплоид алу өсімдіктер генетикасы мен селекциясында кең қолданылады.

қарабидай + бидай = Тритикале

Мысалы,

• Тікенді қара өрікті (Prunus spinosa) алшамен (Prunus divaricata) будандастыру нәтижесінде селекционерлер (Prunus domestica) алхорын дүниеге келтірді.
• Тритикале — қарабидаймен бидайдың амфидиплоиды
• Рафанобрассика — орамжапырақ пен шомырдың амфидиплоиды

между рожью и пшеницей.

Амфидиплоидтар жануарлардың арасында да болады. Мысалы, тұт жібек құрты (Bombyx mori) және жабайы жібек құрты (Bombyx mandarina) арасында.

Дереккөздер

• “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998