Анакондалар
| Анакондалар | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| Үлгілік түрі | ||||||||||||||||||
| Eunectes murinus (Linnaeus, 1758)[1] | ||||||||||||||||||
| Синонимдері | ||||||||||||||||||
Анакондалар (лат. Eunectes) – жалғанаяқтылар тұқымдасының бір туысы, қазіргі кездегі жыландардың ең ірісі. Денесінің ұзындығы 10 м-дей (1944 ж. Колумбияда ұсталған анаконданың ұзындығы 11,4 м-ден асқан). Дегенмен де бұндай анакондалар адамзат кезеңінде кездеспеген. Анаконданың жон арқасында 2 қатар қоңыр түсті ірі дақтары, танау тесігінде терілі қатпары болады. Суда жақсы жүзеді, әрі сүңги алады. Анаконданың 4 түрі бар. Олар Оңтүстік Американың тропиктік зонасында тіршілік етеді. Омыртқалы жануарлармен қоректенеді. Кейде үй жануарларына, адамға шабуыл жасайды. Құрғақшылық кезде батпақ арасына тығылып, уақытша ұйқыға кетеді. Анаконда 28-42-дей тірілей ұрпақ береді, кейбір түрі жұмыртқа салып көбейеді. 5-6 жыл (кейде 28 жыл) өмір сүреді. Жергілікті үндіс тайпалары анаконданы “Амазонка рухы”, “Су анасы” деп атын атамай, өзіміздің “Арғы тегіміз” деп табынады және оның бағалы терісі, еті, майы үшін аулайды.[2]
Дене сипаттамалары[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Анаконданың бүкіл денесі мықты бұлшық еттен тұрады. Бұлшық еттері олардың жерде және суда қимылдауына мүмкіндік береді. Бір жерден екінші жерге қозғалғанда анакондалар қос бүйірлеріндегі бұлшық еттерін жиырып, қайта босатып отырады. Осының әсерінен жылан алға қарай жылжиды. Анаконда тілінің көмегімен иіс сезеді. Иісті сезу үшін тілін ауаға шығарып тұрады. Анаконданың тағы да бір қызық мүшесі – оның еріндері. Олар еріндерінің көмегімен жақын маңда құрбанының бар- жоқтығын анықтайды. Анаконда еріндерінің айналасындағы жылу сезгіш ойыстар арқылы айналада жануарлардың бар-жоқтығын сезеді.
Көбеюі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Көбінесе анакондастар жалғыз қалады, бірақ олар жаңбырдың басталу уақытына сәйкес келетін және сәуір-мамыр айларында Амазонкада болатын жұптасу маусымы кезінде топтарға жиналады. Осы кезеңде еркектер ұрғашыларды жердегі иісті ізімен табады, әйел шығаратын феромондардың иісіне назар аударады. Анакондастар серіктес тартатын заттарды ауаға шығарады деп саналады, бірақ бұл мәселе одан әрі зерттеуді қажет етеді. Жұптасу кезеңінде бір тыныш жатқан әйелдің айналасында бірнеше мүйізді еркектердің қалай қозғалатынын байқауға болады. Көптеген басқа жыландар сияқты, анакондастар бір-бірімен байланысты бірнеше адамдардан тұрады. Жұптасу кезінде еркек артқы аяқтардың рудименттерін қолдана отырып, әйелдің денесіне оралады (барлық жалған аяқтар сияқты). Бұл рәсім кезінде тән дыбыс естіледі.
Әйелдері 6-7 ай ішінде ұрпақ өсіреді. Жүктілік кезінде ол салмағын жоғалтады, көбінесе екі есе жоғалтады. Әйелдерінің ұзындығы 50-80 см 28-ден 42-ге дейін жылан әкеледі (шамасы, олардың саны 100-ге жетуі мүмкін), бірақ кейде жұмыртқа сала алады.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ a b McDiarmid RW, Campbell JA, Touré T. 1999. Snake Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference, vol. 1. Herpetologists' League. 511 pp. ISBN 1-893777-00-6 (series). ISBN 1-893777-01-4 (volume).
- ↑ Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Биология / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007. - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3
 | Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
|
Бұл — зоология бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |