Баймұхамед Айшуақов

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Баймагамбеттің мәрі

'Баймұхамед Айшуақов (Баймағамбет) (1790 — 30.3.1847) — сұлтан, генарал-майор. Кіші жүзді билеген Айшуақ ханның баласы, Әбілқайыр ханның немересі.

  • Сауатын ауылда ашып, араб, орыс тілдерін меңгерген.
  • 1815 жылы Жетіру билеушісі болып тағайындалды.
  • Айшуақов Қазақстандағы патша үкіметінің саясатына қолдау көрсеткені үшін әскери старшина (1836 жылдан), подполковник (1839), полковник (1840) шендерін алған.
  • 1825 жылы Кіші жүздің батыс бөлігінің сұлтан-әкімі Қаратай Нұралиевпен және Орал казак-орыстарымен қосылып Жоламан Тіленшіұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалысын басуға қатысты.

Жұмыс баспалдағы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Патша үкіметіне көрсеткен “адал қызметі” үшін 1830 жылы 25 қарашада батыс бөліктің сұлтан-әкімі болып тағайындалды. Ол бұл қызметті 17 жыл бойы атқарды. Исатай Тайманов бастаған шаруалар көтерілісін басуда белсенділік танытып, 1838 жылы 12 шілдесінде Қиыл өзенінің жағасындағы шайқаста ұрысқа араласты. 1839 — 1840 жылдары Орынбор әскери губернаторы В.А.Перовский бастаған экспедиция корпустың Хиуаға жасаған сәтсіз жорығына қатысты, Маңғыстауда Жаңа Перовск бекінісін салдырды. 1843 жылы Кенесары Қасымов отрядына қарсы күресті. 1846 жылдың желтоқсаны мен 1847 жылғы наурыз аралығында Кіші жүз қазақтарының бір топ өкілдерін бастап Санкт-Петербургте болып қайтты.

Ұрпақтары[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Делегация құрамында өзінің үлкен ұлы әскери старшина Мұхамеджан Баймұхамедов, есаул Мұхаметқали Тәукин, Қазы Сырымов (Сырым Датұлының баласы), Махмұт Алғазиев, билер Маңқы Құлов пен Жаманбай Қозыбақовтар болды. Айшуақов бұл сапарында Николай І-нің қабылдауында болып, генерал-майор дәрежесін алды (1847, 27 ақпан). Баймағамбет сұлтанның үш әйелінен (Ханша Таңжарықова, Шолпан Пірімова, Халифа Табылдина) 7 ұл, 7 қызы болған. Ұлдарының барлығы Орынбор әскери училищесінің Азия бөлімшесін бітіріп, жергілікті әкімшілікте әскери қызметтер атқарған. Солардың ішінде Мұхамеджан генерал-майор дәрежесіне дейін көтерілген.[1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9