Викингтер

Викингтер - норвегтердің, даттар мен шведтердің бабалары. "Викинг" сөзі тура мағынасында "қойнаудан шыққан адам" деп аударылады. Қойнаулар мен шығанақтарда жасырынып жүретін теңіз қарақшыларын осылай атаған. Викингтердің сүйікті істері екеу еді - соғысу және той тойлау. Олар кемемен саяхатқа шығып, жағалаудағы өңірлерге шабуыл жасайытн болған. Жаңа жерлерді басып алып, тұрғындарын өздеріне бағынышты етіп, олардан тұрақты түрде алым - салық алып тұрған.

Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

793 жыл - викингтер әулие Кутберттің шіркеуін (Линдисфарн аралының солтүстік-шығысы) талан-таражға салды.
794 жыл - викингтердің Англияның солтүстік-шығысында орналасқан Джарроу шіркеуіне шабуылы.
799 жыл - викингтердің Францияның оңтүстік-батысына шабуылы.
800 жыл - викингтер Шетланд және Оркней аралдарын игерді.
810 жылы даниялықтар Фрисландияны шабуылдады.
812 жылы Дания тағы үшін азамат соғысы басталды.
844 жыл - викингтер Испания мен Лиссабонға дейін жетті.
861 жылы викингтер Пирейнейдегі Пампелунаға жетіп, жергілікті билеушіні тұтқынға алды.
865 жыл - викингтердің Нортумбрияға шабуылы.
885 жылы викингтердің флоты Парижді қоршауға алды.
1013 жылы Свен І Англияны толығымен бағындырды.
1013-1042 жылдары - даниялықтардың Англиядағы билігі.

Викингтердің мифтері[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Викингтердің мифтерінде алғашқыда шексіз кеңістік қана болған уақыт бастауы туралы әңгімеленеді. Содан кейін ғаламның ортасынан алып ағаш - Иггдрасиль, әлемнің негізі, өмір мен тағдыр ағашы өсіп шығыпты. Әлем ағашы бүкіл тоғыз әлемді біріктіреді, ал оның тамырлары үш патшалыққа тарайды деп білген.

Бір патшалықтың ыстық болғаны соншалық, онда ешкім өмір сүре алмаған. Оны отты семсермен қаруланған дәу қорғап тұрады. Солтүстіктегі тамырының астында суық пен мұз патшалығы орналасқан. Ал соңғы, үшіншісі - құдайлардың жарқын патшалығы. Әлемдік ағаштың тамырларын жауыз айдаһар Нидхегг жалықпай кеміре берген. Көне аңыздар мынаны ескерткен: айдаһар ағашты түгел кеміріп бітірген кезде, ақыр заман болады.

Иггдрасиль ағашы адамдар әлемін құдайлар патшалығымен кемпірқосақ арқылы біріктірген. Әлемдер арасындағы осы көпірмен адамдар кейде құдайларға да бара алатын болған. Викингтер қан төгіп құрбандық шалатын болған. Көбінесе құрбандыққа жануарларды шалған. Абыздар кейде мұндай ұлы құрбандыққа құдайлар разы болмақ деп корольді де өлтіреді екен.

Жоғары құдайы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Викингтердің жоғарғы құдайы - Один. Ол шайқастардың және өлілер патшалығының құдайы болған, сондай - ақ сиқыршылыққа жебеушілік еткен. Оны қолына балта мен найза ұстаған қата жауынгер кейпінде бейнелеген. Один жалғыз көзді болған, себебі бір көзін сиқырлы бал қайнарынан бір жұтым даналық алу үшін беріпті.Бастапқыда Один даналық құдайы саналған. Оның аспандағы жоғарғы құдайға айналуы әскери одақтардың нығаюымен байланысты. Ол әскери жасақтардың жебеушісі болды, ал мұндай міндет уақыт өте келе неғұрлым маңызды деп санала берді. Сонымен қатар, адамдардың о дүние туралы түсініктері өзгерді. Құдайдың бір бөлігі аспанда деп шешті олар. Өлілердің бұл құрметті патшалығы шайқаста қаза тапқан ержүрек жауынгерлерге арналған екен.