Гелиотроп
| Гелиотроп | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Үлгілік түрі | ||||||||||||||||
| Heliotropium europaeum L. [1] | ||||||||||||||||
| [түрлері | ||||||||||||||||
|
250-300 түрі белгілі | ||||||||||||||||
| Синонимдері | ||||||||||||||||
|
Beruniella Zakirov & Nabiev |
Сүйелжазар немесе Гелиотроп (лат. Heliotropium) – айлауыктар тұқымдасына жататын бір және көп жылдық шөптесін өсімдіктер не жертылай бұталардың тегі.
Таралуы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қазақстанның шөлейтті , сортаңды жерлерінде, өзендер мен жылғалардың бойында өсетін 7 түрі бар. Биіктігі 10 – 50 см аралығында. Сыртын түк жапқан сабағы бұтақталып өседі. Жай жапырақтарының жиегі тегіс, өркен бойынша кезектксіп орналасады.
Ботаникалық сипаттамасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Жеке гүліндегі тостағанша жапырақшаларының саны – бесеу, жәпшесі өте қысқа, аналығы екі жеміс жапырағынан тұрады, жатыны қысқа, аналықтың аузы біз тәрізді үшкір. Ұсақ гүлдері ирек гүлшоғырына жиналып, бір жағына қарай бұрылып, иіліп тұрады. Гүлшоғырының төменгі бөлігіне бекіген гүлдерінің сағағы өте қысқа, ал ұшына жақындаған сайые сағақсыз орналасады. Мамыр – маусым айларында гүлдеп, жеміс береді. Жемісі – құрғақ төрт жаңғақша. Олар екі-екіден бірігіп немесе әрқайсысы жеке-жеке орналасады.
Түрлері[өңдеу | қайнарын өңдеу]
_W_IMG_9746.jpg)
Сүйелжазардың бір түрі – кішкентай Сүйелжазар (Heliotropium parvulum), ол тек Іле Алатауда ғана кездесетін эндемик. Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген . Сүйелжазардың гүлдерінен аралар бал жинайды.[3]
- Heliotropium amplexicaule Vahl – Clasping Heliotrope, Summer Heliotrope, Blue Heliotrope
- Heliotropium anderssonii
- Heliotropium anomalum Hook. & Arn. – Polynesian Heliotrope, Pacific Heliotrope (Pacific Islands)
- Heliotropium anomalum var. argenteum – Hinahina kū kahakai (Hawaii)
- Heliotropium arborescens – Garden Heliotrope, Common Heliotrope, "cherry pie"
- Heliotropium argenteum
- Heliotropium asperrimum R.Br.
- Heliotropium balfourii
- Heliotropium bracteatum R.Br.
- Heliotropium conocarpum F.Muell. ex Benth.
- Heliotropium crispatum F.Muell. ex Benth.
- Heliotropium diversifolium F.Muell. ex Benth.
- Heliotropium chenopodiaceum (A.DC.) Clos.
- Heliotropium claussenii DC.
- Heliotropium convolvulaceum – Sweet-scented Heliotrope, Showy Heliotrope
- Heliotropium curassavicum L. – Seaside Heliotrope, Salt Heliotrope, Monkey Tail, Quail Plant, "Chinese Parsley"; Cola de Mico (Spanish)
- Heliotropium dentatum
- Heliotropium derafontense
- Heliotropium ellipticum
- Heliotropium epacrideum F.Muell. ex Benth.
- Heliotropium europaeum L. – European Heliotrope, European Turnsole (Europe, Asia, and North Africa)
- Heliotropium fasciculatum R.Br.
- Heliotropium flintii F.Muell. ex A.S.Mitch.
- Heliotropium foertherianum Diane & Hilger – Tree Heliotrope, Velvet Soldierbush, Octopus Bush (South Asia, East Asia, Melanesia, western Polynesia, northern Australia)
- Heliotropium foliatum R.Br.
- Heliotropium glabellum R.Br.
- Heliotropium heteranthum (F.Muell.) Ewart & O.B.Davies
- Heliotropium indicum L. – Indian Turnsole
- Heliotropium kuriense
- Heliotropium laceolatum Loefg.
- Heliotropium lineariifolium Phil.
- Heliotropium megalanthumn I.M.Johnst.
- Heliotropium nigricans
- Heliotropium paniculatum R.Br.
- Heliotropium pannifolium – St. Helena Heliotrope (Saint Helena) (extinct, c.1820)
- Heliotropium parvulum – Кіші сүйелжазар
- Heliotropium pauciflorum R.Br.
- Heliotropium paulayanum
- Heliotropium pleiopterum F.Muell.
- Heliotropium procumbens
- Heliotropium prostratum R.Br.
- Heliotropium ramosissimum
- Heliotropium riebeckii
- Heliotropium shoabense
- Heliotropium sinuatum (Miers) I.M.Johnst.
- Heliotropium socotranum
- Heliotropium stenophyllum
- Heliotropium strigosum Willd.
- Heliotropium tenellum
- Heliotropium tenuifolium R.Br.
- Heliotropium ventricosum R.Br.
- Heliotropium wagneri
- Heliotropium aff. wagneri (Samhah, Yemen)
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Heliotropium L. TROPICOS. Missouri Botanical Garden. Тексерілді, 12 қаңтар 2010.
- ↑ Genus: Heliotropium L. Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture (2 сәуір 2006). Тексерілді, 12 қаңтар 2010.
- ↑ Б.Ө. Жақып "Қазақстанның табиғаты"