Еуропадағы қауіпсіздік пен ынтымақтастық жөніндегі кеңес

Еуропадағы қауіпсіздік пен ынтымақтастық жөніндегі кеңес - 1972 — 94 жылдар аралығында болған халықаралық ұйым. 20 ғасырдың 70-жылдарының бас кезінде Батыс Еуропа елдері мен КСРО арасындағы шиеленіс бәсеңдеп, өзара ынтымақтастыққа ұмтылу ниеті күшейді. 1972 жылы маусымда Брюссель қаласында Еуропадағы қауіпсіздік пен ынтымақ жолында күресуші күштердің ассамблеясы өтті. Онда қауіпсіздікті қамтамасыз етудің негізгі қағидалары жарияланып, жалпыеуропалық кеңес шақыру жөнінде мәлімдеме қабылданды. 1972 жылы 22 қарашада Еуропаның 33 елі, АҚШ пен Канада өкілдері Хельсинкиде көп жақты келіссөздер бастады. Қатысушы елдердің 15-і НАТО, 7-еуі Варшава шарты ұйымының мүшелері, 12-сі бейтарап мемлекеттер болатын. Келіссөздерге қатысушылар 1973 жылы шілдеде қорытынды нұсқаудың мәтінін жасап, оны “Көк кітап” деп атады. Кеңес 3 кезеңмен өткізілетін болды. 1973 жылы 3 шілдеде кеңестің 1-кезеңі Хельсинкиде ашылды. Оған Еуропаның Албаниядан басқа елдерінің, АҚШ пен Канаданың сыртқы істер министрлері қатынасты. Онда қорытынды нұсқаулар бекітілді. 1973 жылы 8 қыркүйекте Женевада кеңестің 2-кезеңі басталып, арадағы үзілістермен 1975 жылы 21 шілдеге дейін созылды. Осы уақыт ішінде 4700 жоба талқыланып, 1975 жылы 21 шілдеде кеңестің Қорытынды актісінің мәтінін жасау жұмысы аяқталды. Кеңестің 3-кезеңінде 1975 жылы 30 шілдеде Хельсинкиде 35 мемлекеттің басшылары кездесіп, 1 тамыз күні олар Еуропадағы қауіпсіздік пен ынтымақтастықтың Қорытынды актісіне қол қойды. Бұл құжатта қатысушы елдердің өзара қарым-қатынастарында жетекшілікке алынатын 10 қағида бекітілді: егеменділіктің теңдігі және егемендікті құрметтеу; күш қолданбау және қоқан-лоқы жасамау; шекаралардың мызғымастығы; мемлекеттер жерінің тұтастығы; даулы мәселелерді бейбіт түрде реттеу; бір-бірінің ішкі істеріне араласпау; адам құқықтары мен бостандықтарын құрметтеу; халықтардың теңдігі мен өз тағдырын өзі шешу құқығы; мемлекеттер арасындағы ынтымақтастық; халықаралақ құқық бойынша міндеттемелерін адал ниетпен орындау. Бұған қоса өзара сенімділікті нығайту және қарусыздану, экономикалық, ғылыми-техникалық, т.б. байланыстарды дамыту, Жерорта теңізі бойындағы қауіпсіздік пен ынтымақтастық туралы құжаттар енгізілді. Кеңеске қатысушылар алдағы уақытта үнемі кездесіп тұруға келісті. Келесі кездесулер 1977 жылы Белградта, 1980 — 83 жылыдары Мадридте, 1985 жылы Хельсинкиде, 1986 жылы Венада өткізілді. 1994 жылы Будапешт қаласында Еуропа, Азия, Солтүстік Американың 55 мемлекет басшылары кездесуінде кеңестің атын өзгертуге шешім қабылдады.

Сілтемелер

Қазақ энциклопедиясы