Жыланбас

Жыланбас
	; молдава жыланбасы
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі:	Өсімдіктер;
Бөлімі:	Гүлді өсімдіктер;
Табы:	Қос жарнақтылар;
(unranked)	Asterids;
Сабы:	Lamiales;
Тұқымдасы:	Lamiaceae;
Кіші тұқымдасы:	Nepetoideae;
Тегі:	Dracocephalum; L.
түрлері
	60-70 түрі белгілі

Жыланбас (лат. Dracocephalum) – ерінгүлділер тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдіктер туысы. Еуразияда 45 түрі, Солтүстік Америкада 1 түрі кездеседі. Қазақстанда Алтай, Тарбағатай, Жетісу (Жоңғар), Күнгей Алатаулары, Тянь-Шаньның батысында өсетін 22 түрі бар. Олардың арасындағы – Голоскоков жыланбасы (D. goloskokovіі), Павлов жыланбасы (D. pavlovіі), Қаратау жыланбасы (D. karatavіense) – республика жерінде сирек кездесетін эндемик түрлер. Соңғысы өте сирек кездесетін түр болғандықтан қорғауға алынып, Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген. Бұлардың биіктігі 5 – 60 см. Тамыры жуан, көп түрінің сабағы бұтақтанған. Ірі гүлдері қос жынысты, аталығы 4, аналығы – біреу. Түтікше тәрізді, бес тісті тостағанша жапырақшасында 15 жүйкесі анық көрінеді. Күлтесі – көгілдір, көк, күлгін, ақшыл сары түсті. Мамыр – шілде айларында гүлдейді. Жемісі – жаңғақша. Жыланбастың гүлі өте әдемі болғандықтан, негізінен, әсемдік өсімдіктер болып саналады. Арасында мал азықтық, бал алатын түрлері де кездеседі. Ал кейбір түрлерінің құрамында эфир майы бар, мысалы, киікотгүлді Жыланбас пен руйш Жыланбасы. ^[1]