Италиядағы ЮНЕСКО Әлемдік мұра нысандар тізімі

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

ЮНЕСКО Әлемдік мұра тізімінде Италияның 50 нысаны бар (2014 жылғы мәліметі бойынша). Бұл нысан тізімге 46 нысан мәдени, 4 табиғи критерийлар бойынша іліккен[1]. Бұдан басқа, 2014 жылғы жағдайына сәйкес Италия аймағындағы Әлемдік мұра тізіміне 40 нысан үміткер ретінде тіркелген[2].

Тізім[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Берілген кестеде нысандар Юнеско Әлемдік мұра тізіміне қосылуының хронологиялық тәртібінде орналасқан

# Сурет Аты Мекені Жасалған кезі Тізімге кірген жылы Талаптар
1 Валькамоника петроглифтары
(итал. Incisioni rupestri della Valcamonica)
Брешия
Ломбардия
б.з.б.VIмыңжылдықтан бастап 1979 94 iii, vi
2 Римнің тарихи орталығы және Ватиканның меншігі, оның ішіндеСан-Паоло-фуори-ле-Мура шіркеуі
(итал. Centro storico di Roma, le proprietà extraterritoriali della Santa Sede nella città e la Basilica di San Paolo fuori le mura)
Рим қаласы
Лацио
Ватиканмен бірге )
б.з.б.VIII ғ. 1980 91 i, ii, iii, iv, vi
3 Санта-Мария-делле-Грацие шіркеуі Леонардо да Винчидің «L'Ultima Cena» фрескасымен бірге
(итал. Chiesa e Convento Domenicano di Santa Maria delle Grazie con «L'Ultima Cena» di Leonardo da Vinci - Milano)
Милан қаласы
Ломбардия
XV ғ. 1980 93 i, ii
4 Флоренция қаласының тарихи орталығы
(итал. Centro storico di Firenze)
Флоренция
Тоскана
XV-XVI ғ. 1982 174 i, ii, iii, iv, vi
5 Венеция жәнеВенециялық лагуна
(итал. Venezia e la sua laguna)
Провинция: Венеция
Регион: Венето
V ғ. 1987 394 i, ii, iii, iv, v, vi
6 Пьяцца деи Мираколи
(итал. Piazza del Duomo, Pisa)
Пиза қаласы
Пиза провинциясы
Тоскана
XI-XIV ғ. 1987 395 i, ii, iv, vi
7 Сан-Джиминьяно қаласының тарихи орталығы
(итал. Centro storico di San Gimignano)
Сиена провинциясы
Тоскана
1990 550 i, iii, iv
8 И-Сасси-ди-Матера
(итал. Sassi di Matera)
Матера провинциясы
Базиликата
1993 670 iii, iv, v
9 Виченца қаласы және Венетодағы Андреа Палладио виллалары
(итал. Città di Vicenza e le Ville palladiane del Veneto)
Венето 1994
1996
712 i, ii
10 Сиена қаласының тарихи орталығы
(итал. Centro storico di Siena)
Сиена провинциясы
Тоскана
XII-XV ғ. 1995 717 i, ii, iv
11 Неаполь қаласының тарихи орталығы
(итал. Centro storico di Napoli)
Неаполь провинциясы
Кампания
1995 726 ii, iv
12 Креспи-д'Адда
(итал. Crespi d'Adda)
Бергамо провинциясы
Ломбардия
XIX-XX ғ. 1995 730 iv, v
13 Феррара ренессанс қаласы және По өзенінің сағасы
(итал. Ferrara, città del Rinascimento e il suo Delta del Po)
Феррара провинциясы
Эмилия-Романья
XV-XVI ғ. 1995
(расширен в 1999)
733 ii, iii, iv, v, vi
14 Кастель-дель-Монте бекеті
(итал. Castel del Monte)
Андрия қаласы
Барлетта-Андрия-Трани провинциясы
Апулия
XIII ғ. 1996 398 i, ii, iii
15 Альберобелло қаласындағы «Трулло»
(итал. Trulli di Alberobello)
Бари провинциясы
Апулия
XVI ғ. 1996 787 iii, iv, v
16 Равенна қаласындағы көне христиан ескерткіштері
(итал. Primi monumenti cristiani di Ravenna)
Равенна
Эмилия-Романья
V-VI ғ. 1996 788 i, ii, iii, iv
17 Пьенца қаласының тарихи орталығы
(итал. Centro storico di Pienza)
Сиена
Тоскана
XV ғ. 1996 789 i, ii, iv
18 Казертадағы корольдік сарай паркімен бірге, акведук Ванвителли және Сан-Леучо фабрикалық елді мекені
(итал. Palazzo Reale di Caserta con il Parco, Acquedotto di Vanvitelli e complesso di San Leucio)
Кампания XVIII ғ. 1997 549 i, ii, iii, iv
19 Турин қаласының және оның маңындағы сарайлар
(итал. Residenze sabaude di Torino e dintorni)
Турин
Пьемонт
XVI ғ. 1997 823 i, ii, iv, v
20 Падуя қаласындағы ботаникалық бақ
(итал. Orto Botanico di Padova)
Падуя
Венето
1545 год 1997 824 ii, iii
21 Портовенере қаласы, Чинкве-Терре мәдени ландшафты, Пальмария аралдары, Тино және Тинетто
(итал. Porto Venere, le Cinque Terre e le isole di Palmaria, Tino e Tinetto)
Лигурия 1997 826 ii, iv, v
22 Модена қаласындағы кафедралық собор, Торре-Чивика мұнарасы және Пьяцца-Гранде алаңы
(итал. Duomo, Torre Civica e Piazza Grande di Modena)
Модена
Эмилия-Романья
XII ғ. 1997 827 i, ii, iii, iv
23 Помпеи, Геркуланум және Торре-Аннунциата археологиялық аймақтар
(итал. Aree archeologiche di Pompei, Ercolano e Torre Annunziata)
Кампания I ғ. 1997 829 iii, iv, v
24 Костьера-Амальфиана
(итал. Costiera amalfitana)
Салерно
Кампания
XI ғ. 1997 830 ii, iv, v
25 Агридженто қаласындағы археологилық ескерткіштер
(итал. Parco Archeologico e Paesaggistico della Valle dei Templi di Agrigento)
Агридженто
Сицилия
б.з.б.VI ғ. 1997 831 i, ii, iii, iv
26 Су-Нуракси-ди-Барумини тарихқа дейінгі мұнаралар
(итал. Su Nuraxi)
Ең жақын елді мекен: Барумини
Медио-Кампидано
Сардиния
б.з.б.2000 жыл 1997 833 i, iii, iv
27 Вилла Дель-Казале
(итал. Villa Romana del Casale)
Ең жақын елді мекен: Пьяцца-Армерина
Энна
Сицилия
IV ғ. 1998 832 i, ii, iii
28 Аквилеядағы археологиялық қорық пен Патриаркале базилика
(итал. Zona archeologica e Basilica Patriarcale di Aquileia)
Гориция
Фриули-Венеция-Джулия
V ғ. 1998 825 iii, iv, vi
29 Урбино қаласының тарихи орталығы
(итал. Centro storico di Urbino)
Пезаро-э-Урбино
Марке
XV ғ. 1998 828 ii, iv
30 Чиленто ауданының мәдени ландшафты, Валло-ди-Диано ұлттық паркі, Пестум және Элеяның археологиялық ескерткіштері, Чертоза-ди-Падула монастырі
(итал. Parco nazionale del Cilento, Vallo di Diano con i siti archeologici di Paestum Velia, e la Certosa di Padula)
Кампания 1998 842 iii, iv
31 Тиволидағы Вилла Адриана
(итал. Villa Adriana)
Рим
Лацио
II ғ. 1999 907 i, ii, iii
32 Верона
(итал. Città di Verona)
Верона
Венето
б.з.б.I-XIV ғ. 2000 797 ii, iv
33 Ассизи қаласындағы Сан-Франческо шіркеуі және т.б. фрацискандық құрметті жерлері
(итал. Assisi, Basilica di San Francesco e altri luoghi francescani)
Перуджа
Умбрия
Орта ғасырлар 2000 990 i, ii, iii, iv, vi
34 Изоле-Эолие
(итал. Isole Eolie)
Мессина
Сицилия
ПлейстоценГолоцен 2000 908 viii
35 Тиволидағы Вилла д'Эсте
(итал. Villa d'Este)
Рим
Лацио
XVI ғ. 2001 1025 i, ii, iii, iv, vi
36 Валь-ди-Нотодағы бергі барокко қалалары
(итал. Città tardo barocche del Val di Noto (Sicilia sud orientale))
Рагуза, Сиракуза
Сицилия
1693 2002 1024 i, ii, iv, v
37 Пьемонт және Ломбардиядағы Сакри-Монти кешені
(итал. Sacri Monti del Piemonte e della Lombardia)
Пьемонт, Ломбардия XVI-XVII ғ. 2003 1068 ii, iv
38 Валь д'Орча мәдени ландшафты
(итал. Val d'Orcia)
Ең жақын елді мекен: Сиена
Сиена
Тоскана
XIV-XV ғ. 2004 1026 iv, vi
39 Черветери және Тарквиниядағы этрус қорымдары
(итал. Necropoli etrusche di Cerveteri e Tarquinia)
Рим, Витербо
Лацио
б.з.б.IX-I ғ. 2004 1158 i, iii, iv
40 Ежелгі Сиракуза және Панталика қорымы
(итал. Siracusa e la Necropoli Rupestre di Pantalica)
Сиракуза
Сицилия
б.з.б.XIII-VII ғ. 2005 1200 ii, iii, iv, vi
41 Генуядағы Ле-Страде-Нуове көшесі және Палацци-деи-Ролли сарайлар кешені
(итал. Genova: Le Strade Nuove ed il complesso dei Palazzi dei Rolli)
Генуя
Лигурия
XVI ғ. соңы - XVII ғ. басы 2006 1211 ii, iv
42 Ретика темір жолы
(итал. Ferrovia retica nel paesaggio dell'Albula e del Bernina)
Ең жақын елді мекен: Тирано
Сондрио
Ломбардия
Швейцариямен бірге
1904 2008 1276 ii, iv
43 Мантуя және Саббьонета
(итал. Mantova e Sabbioneta)
Мантуя
Ломбардия
XI-XVI ғ. 2008 1287 ii, iii
44 Доломит Альпылар
(итал. Dolomiti)
Венето, Трентино — Альто-Адидже 2009 1237 vii, viii
45 Монте-Сан-Джорджио
(итал. Monte San Giorgio)
Варезе
Ломбардия
Швейцариямен бірге
2003
(расширен в 2010)
1090 viii
46 Италиядағы лонгобардтар
(итал. Longobardi in Italia: i luoghi del potere (568-774))
Удине, Брешия, Варезе, Перуджа, Беневенто, Фоджа
Фриули-Венеция-Джулия, Ломбардия, Умбрия, Кампания, Апулия
VI -VIII ғ. 2011 1318 ii, iii, vi
47 Альпының маңындағы тарихтан бұрынғы бағана үстіндегі тұрғын жайлар
(итал. Antichi insediamenti sulle Alpi)
Фриули-Венеция-Джулия, Ломбардия, Пьемонт, Трентино — Альто-Адидже
Франциямен , Германиямен , Швейцариямен , Австриейямен , Словениямен ) бірге
б.з.б.V-I мыңжылдықтар 2011 1363 iii, iv
48 Этна жанартауы
(итал. Etna)
Ең жақын елді мекен: Катания
Катания
Сицилия
2013 1427 viii
49 Тосканадағы Медичи әулетінің сарайлары, бақтары және қала сыртындағы виллалары
(лит. Ville e Giardini medicei in Toscana)
Прато, Флоренция
Тоскана
XV ғ. 2013 175 ii, iv, vi
50 Италиялық жүзім егісінің табиға ландшафты: Ланге-Роеро және Монферрат
(итал. Paesaggio vitivinicolo del Piemonte: Langhe, Roero e Monferrato)
Пьемонт, Ломбардия 2014 1390 iii, v

Әлемдік мұра тізіміне үміткер нысандар[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Берілген кестеде нысандар Юнеско Әлемдік мұра тізіміне қосылуының хронологиялық тәртібінде орналасқан

Әлемдік мұра тізіміне үміткер нысандар
# Сурет Аты Орналасуы Құрылған уақыты Тізімге кірген уақыты
1 Лаго-Маджоре және Орта көлдері
(итал. Lago Maggiore e Lago d'Orta)
Новара, Вербано-Кузьо-Оссола, Варезе
Пьемонт, Ломбардия
2006 325 ii, vi
2 Павияның және Чертозаның тарихи орталығы
(итал. Centro storico di Pavia e Certosa di Pavia)
Провинция: Павия
Ломбардия
XIV ғ. 2006 327 ii, iv, v
3 Бергамо
(итал. Bergamo)
Бергамо
Ломбардия
I ғ. 2006 331 iv
4 Хэнбери ботаникалық бағы
(итал. Giardini Botanici Hanbury)
Вентимилья
Империя
Лигурия
XIX ғ. 2006 336 ii, iv
5 Лукканың тарихи орталығы
(итал. Centro storico di Lucca)
Лукка
Тоскана
XII ғ. 2006 340 ii, iv
6 Орвието
(итал. Orvieto)
Терни
Умбрия
XII ғ. 2006 344 i, iv, v
7 Аппиа жолы
(лит. Via Appia)
Лацио, Апулия, Кампания, Молизе IV ғ. 2006 349 i, iii iv, v, vi
8 Папа ақсүйектер отбасыларының виллалары
(лит. Ville della nobiltà papale)
Рим, Витербо
Лацио
XVI ғ. 2006 351 i, ii, iii, iv
9 Парманың тарихи орталығы
(итал. Centro storico di Parma)
Провинция: Парма
Регион: Эмилия-Романья
С XI века 2006 1148 i, ii, iv
10 Саленто және Барокко Леччезедағы тарихи ескерткіштер
(итал. Salento e Barocco leccese)
Апулия XVI-XVIII ғ. 2006 1149 i, iii, iv
11 Каттолика ди Стило және басқа византия-базилиан кешендері
(итал. Cattolica di Stilo e altri siti basiliano-bizantino calabresi)
Стило
Реджо-Калабрия
Калабрия
XI ғ. 2006 1150 ii, iii, iv
12 Ористано шығанағының ылғал жерлері, Синис түбегі және Маль-ди-Вентре аралы
(итал. Stagni di golfo di Oristano / Penisola del Sinis / Isola Mal di Ventre)
Ористано
Сардиния
2006 1152 ix, x
13 Скровеньи капелласы
(итал. Cappella degli Scrovegni)
Падуя
Падуя
Венето
13001303 2006 1153 i, ii, iii
14 Пальманова қала-бекет
(итал. Palmanova)
Удине
Фриули-Венеция-Джулия
XVI-XVII ғ. 2006 1154 i, iii, iv
15 Апулиядағы роман шіркеулері
(итал. Cattedrali romaniche di Puglia)
Апулия XI-XIII ғ. 2006 1160 ii, iii, iv
16 Таормина және Изола-Белла
(итал. Taormina e Isola Bella)
Мессина
Сицилия
XIV ғ. 2006 1164 iii, iv, vi
17 Ла-Маддалена архипелагы және Бонифачо бұғазының аралдары
(итал. Arcipelago della Maddalena e gruppo di isole di bocche di Bonifacio)
Ольбия-Темпио
Сардиния
2006 2028 vii, ix, x
18 Мотия аралы және Лилибей көне қаласы
(итал. Mozia e Lilibeo)
Трапани
Сицилия
б.з.б. XII ғ. 2006 2029 iii, iv, vi
19 Флегрей жазығындағы брадисейсмдер
(итал. Il bradisismo nei Campi Flegrei)
Неаполь
Неаполь
Кампания
2006 2030 vii, viii, x
20 Каската-делле-Марморе қолдан жасалған сарқырама және Вальнерина жазығы
(итал. Cascata delle Marmore e Valnerina)
Терни
Терни
Умбрия
2006 2031 i, iv, v, vi
21 Лигурий теңізіндегі халықаралық киттер қорығы
(итал. Santuario per i mammiferi marini)
Лигурия, Тоскана, Сардиния 2006 2032 vii, ix, x
22 Азинара аралы
(итал. Asinara)
Сассари
Сардиния
2006 5002 vii, ix, x
23 Сульчис-Иглесьенте тарихи аймағы
(итал. Sulcis-Iglesiente)
Сардиния 2006 5003 ix, x
24 Каррарадағы мәрмәр кашалатын орындар
(итал. Carrara)
Масса-Каррара
Тоскана
2006 5004 ii, vi, vii, viii, ix, x
25 Трансуманца: Италияның корольдік мал айдау жолдары
(итал. La transumanza: i Regi Tratturi)
Абруццо, Молизе, Кампания, Апулия 2006 5005 ii, iii, x
26 Вольтерраның тарихи орталығы және мәдени ланшафты
(итал. Centro storico di Volterra)
Пиза
Тоскана
б.з.б. IV ғ. 2006 5006 iv, v
27 Аниене өзенінің алабы жәнеГригориан вилласы
(итал. Valle dell'Aniene e Villa Gregoriana)
Тиволи
Рим
Лацио
XIX ғ. 2006 5008 i, ii, iii, iv
28 Мурджия карст платосы
(итал. Murgia)
Бари
Апулия
2006 5009 iii, vii, viii
29 Болоньядағы кіші порттар
(итал. Portici a Bologna)
Болонья
Эмилия-Романья
XI-XX ғ. 2006 5010 iii, iv, v
30 Апулиядағы карст үңгірлері
(итал. Grotte della Puglia)
Лечче
Апулия
2006 5011 i, ii, iii
31 Алессандрия цитаделі
(итал. Cittadella di Alessandria)
Алессандрия
Пьемонт
XVIII ғ. 2006 5013 ii, iii, iv
32 Изерниа-ла-Пинета және Нотарчирикодағы төменгі неолит тас қазбалары
(итал. Sito archeologico del Paleolitico di Isernia La Pineta e di Notarchirico)
Веноза
Потенца
Базиликата
2006 5020 iii, iv, vi
33 Монблан тау массивы
(итал. Massiccio del Monte Bianco)
Валле-д’Аоста
Валле-д’Аоста
2008 5265 vii, viii, ix, x
34 Палермодағы араб-норман архитектурасы/ Чефалу соборлары / Монреале соборы
(итал. Palermo / Duomo di Cefalù / Duomo di Monreale)
Палермо
Сицилия
XI-XIII ғ. 2010 5565 i, ii, iv
35 Конельяно және Вальдоббьаденедегі просекко өндіру орындары мен жүзімдіктер
(итал. Prosecco di Conegliano e Valdobbiadene)
Тревизо
Венето
2010 5566 iii, v, vi
36 Сила ұлттық паркі
(итал. Parco nazionale della Sila)
Кротоне
Катандзаро, Кротоне, Козенца
Калабрия
2012 5669 viii, ix, x
37 Иврея
(итал. Ivrea)
Турин
Пьемонт
XX ғ. 2012 5736 ii, iv, vi
38 Теңіз жағалауындағы Альпы
(итал. Mercantour/Alpi Marittime)
Кунео, Империя
Пьемонт, Лигурия
2013 5820 viii, ix, x
39 XV — XVII ғ-дағы Венеция республикасының қорғаныс құрылыстары
(итал. Fortificazioni veneziane degli XV — XVII secoli)
* Бергамо
* Пескьера-дель-Гарда
* Пальманова
Ломбардия, Венето, Фриули-Венеция-Джулия XV-XVII ғ. 2013 5844 ii, iii, iv
40 Еуропаның атақты батпақ шипажайлары
(итал. Montecatini Terme)
* Монтекатини-Терме
Пистоя
Тоскана
XX ғ. 2014 5928 ii, iii, iv, vi

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Критерии. Басты дереккөзінен мұрағатталған 29 қазан 2012.
  2. Tentative  (ағыл.). UNESCO World Heritage Centre. — Италиядағы ЮНЕСКО Әлемдік мұра нысандар тізіміне үміткерлер. Басты дереккөзінен мұрағатталған 5 ақпан 2012. Тексерілді, 30 тамыз 2011.

Тағы қараңыз[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Сыртқы сілтемелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]