Кешенді тыңайтқыш

Кешенді тыңайтқыш– құрамында азот, фосфор, калийі бар тыңайтқыштар қоспасы. Кешенді тыңайтқыш тар 20 ғ-дың 50-жылдарында АҚШ, Канада, Ұлыбритания, Жапония мен бұрынғы КСРО республикаларында кеңінен пайдаланыла бастады. Оларға үстеме микротыңайтқыштар ретінде өнеркәсіп қалдықтары (бор, мыс, цинк, кобальт, т.б.) қосылады. Құрамындағы қоспаларға байланысты Кешенді тыңайтқыштар: екі қоспалы (азот-калийлі, азот-фосфорлы, фосфор-калийлі) және үш қоспалы (азот-фосфор-калийлі) болып бөлінеді; күрделі тыңайтқышқа – аммофос, диаммофос, нитрофос, нитрофоска, нитроаммофос, нитроаммофоска, т.б.; сұйық тыңайтқышқа – аммоний полифосфаты жатады. Кешенді тыңайтқыштар минералдық тыңайтқыштарды органик. тыңайтқыштармен араластыру арқылы дайындалады. Топырақтың ерекшелігіне, дақылдардың қоректі қажет етуіне қарай – қоректік заттардың мөлшері белгіленеді. Аса көп тараған Кешенді тыңайтқыштар: 1) аммофос, аммоний фосфаты, қос азот-фосфор қосылысы. Бұл қоспада: 10 – 12% азот, 45 – 52% фосфор бар, суда тез ериді, оны өсімдік бойына жақсы сіңіреді; 2) диаммофос – негізінен диаммоний фосфатынан тұрады. Құрамында: 50 – 54% фосфор, 18 – 21% азот бар; 3) аммоний полифосфаты – полифосфор қышқылдарының аммоний тұзы. Ол өсімдікке сіңімді, ерімтал, құрамында 62 – 64% фосфор, 12% азот болады. Бұл полифосфат қышқылдарын аммиакпен әрекеттестіру арқылы алынады; 4) нитрофоска – құрамында азот, фосфор, калий элементтері бар тыңайтқыш. Бұл тыңайтқыш – фосфорит пен апатитті азот қышқылымен ыдыратқанда түзілетін сұйыққа калий тұзын қосып аммиакпен бейтараптау арқылы алынады; 5) нитроаммофос – азот қышқылы мен фосфор қышқылының қоспасын бейтараптау арқылы алынады. Оның құрамында азот пен фосфор бар; 6) нитроаммофоска – құрамында азот, фосфор, калий бар Кешенді тыңайтқыш Оларды, көбінесе, топыраққа бірнеше элементтерді енгізу қажет болған жағдайда қолданады.