Марий Эл
Координаттар: 56°42′ с. е. 47°52′ ш. б. / 56.700° с. е. 47.867° ш. б. (G) (O) (Я)
| Ресей Федерациясының субъектісі | |||||
|
Марий Эл Республикасы | |||||
| |||||
|
| |||||
|
Елордасы |
Йошкар-Ола | ||||
| 72-ші | |||||
|
Барлығы |
|||||
|
Барлығы |
▼690 349[2] (2013) 29.53 адам/км² | ||||
|
Барлығы, ағым. баға |
82.4 млрд руб. (2010) 96.1 мың руб. | ||||
| Волга маңы | |||||
| Волга-Вятка | |||||
| марише (Горномарий және Луговомарий тілдері), орысша[3] | |||||
|
Республика басшысы |
Леонид Маркелов | ||||
|
Үкімет басшысы |
Леонид Маркелов | ||||
|
Мемлекетік мәжіліс төрағасы |
Юрий Минаков | ||||
| 12 | |||||
| RU-ME | |||||
| MSK (UTC+4) | |||||
.svg)
Марий Эл Республикасы (орыс. Респу́блика Мари́й Эл, марише Марий Эл Республик, Мары Эл Республик), Мари́й Эл[4] (марише Марий Эл, Мары Эл) — Ресейдің еуропалық бөлігінің шығысында орналасқан республика[5], Ресей Федерациясының субъекті, Волга маңы федералды округінің құрамына кіреді. Марий Эл Республикасының конституциясына сәйкес, Ресей Федерациясының құрамындағы республика (мемлекет)[6].
Астанасы – Йошкар-Ола қаласы.
Географиясы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Солтүстігінде және шығысында Киров облысымен, оңтүстік-шығысында — Татарстанмен, оңтүстік-батысында — Чувашиямен, батысында — Төменгі Новгород облысымен шектеседі.
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Республика 1920 жылдың 4 қарашасында құрылды.
Халқы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Росстат мәліметтері бойынша республика халқының саны 690 349[7] адам (2013). Қоныстану тығыздығы — 29,53 адам/км2 (2013). Қала халқы — 64,33 % [7] (2013).
Ұлттық-этностық құрамы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Йошкар-Ола және Волжскінің қала халқында, сондай-ақ Йошкар-Ола маңындағы селоларда және республиканың батысында орыстар басым көпшілікті құрайды. Ауылдық жерлерінде марилер көп қоныстанған, Горномарий ауданында — горномарилер (таулық марилер) мекен етеді. Олар тілі және мәдениеті бойынша луговомарилерден (көгалдық марилерден) ерекшеленеді. Звенигов ауданында бірнеше чуваш ауылдары бар.
| Халық | 1926 жыл, мың адам (*) |
1939 жыл, мың адам (*) |
1959 жыл, мың адам (*) |
1970 жыл, мың адам (*) |
1979 жыл, мың адам (*) |
1989 жыл, мың адам (*) |
2002 жыл, мың адам (*Мұрағатталған 26 қаңтардың 2012 жылы.) |
2010 жыл, мың адам[8] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Орыстар | 210,0 (43,6 %) | 267,0 (46,1 %) | 309,5 (47,8 %) | 320,8 (46,9 %) | 334,6 (47,5 %) | 356,0 (47,5 %) | 345,5 (47,5 %) | 313,9 (47,4 %) |
| Марилер | 248,0 (51,4 %) | 273,3 (47,2 %) | 279,5 (43,1 %) | 299,2 (43,7 %) | 306,6 (43,5 %) | 324,3 (43,3 %) | 312,2 (42,9 %) | 290,9 (43,9 %) |
| Татарлар | 20,2 (4,2 %) | 27,1 (4,7 %) | 38,8 (6,0 %) | 40,3 (5,9 %) | 40,9 (5,8 %) | 43,9 (5,9 %) | 43,4 (6,0 %) | 38,4 (5,8 %) |
| Чуваштар | 2,2 | 5,5 | 9,1 (1,4 %) | 9,0 (1,3 %) | 8,1 (1,1 %) | 9,0 (1,2 %) | 7,4 (1,0 %) | 6,0 |
| Украиндар | … | 1,8 | 2,7 | 4,6 | 4,5 | 5,3 | 5,1 | 3,6 |
| Ұдмұрттар | 1,2 | 1,4 | 2,5 | 2,6 | 2,5 | 2,5 | 2,2 | |
| Беларустар | … | … | … | 1,2 | 1,2 | 1,4 | 1,4 | |
| Мордвалар | … | 1,6 | 1,6 | 1,7 | 1,7 | 1,7 | 1,3 | |
| Әзербайжандар | … | … | … | … | … | … | 1,2 | |
| Армяндар | … | … | … | … | … | … | 1,1 | |
| Немістер | … | … | 1,1 | … | … | … | … |
Саны 1000 адамнан астам халықтар көрсетілген
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Административно-территориальное деление по субъектам Российской Федерации на 1 қаңтар 2010 ж.. Росстат (14 шілде 2010).xls Мұрағатталған 18 қазанның 2012 жылы.
- ↑ [1] Мұрағатталған 25 желтоқсанның 2018 жылы.
- ↑ Закон Республики Марий Эл от 26 қазан 1995 ж. № 290-III (ред. от 10.03.2011) «О языках в Республике Марий Эл». Мұрағатталған 11 желтоқсанның 2013 жылы.
- ↑ Конституция Республики Марий Эл. Глава 1. Основы конституционного строя. Мұрағатталған 2 қазанның 2013 жылы. Марий Эл Республикасы және Марий Эл атаулары тең.
- ↑ Конституция Российской Федерации. Ст. 5, пп. 1, 2
- ↑ Конституция Марий Эл
- ↑ a b http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/PrPopul.xls Мұрағатталған 25 желтоқсанның 2018 жылы.
- ↑ Маристат. Окончательные итоги ВПН-2010. Национальный состав населения. Басты дереккөзінен мұрағатталған 30 мамыр 2012. Тексерілді, 19 ақпан 2011.
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |