Математикалық папирустар

Математикалық папирустар — Ежелгі Мысыр халқының математикалық білімдерін сипаттайтын, б.з.б. 21 — 18 ғ-лардан қалған қолжазбалар. Оның ішінде белгілілері: Лондондағы Британ мұражайында және Нью-Йоркте сақталынған Ринд папирусы және А.С. Пушкин атынд. Көркемсурет мұражайында'сақталған Мәскеу папирусы.
Ринд папирусы осы папирустың иесі мысыртанушы Г.Ринд есімімен аталған, б.з.б. 1700 ж. шамасында жазылған, ұзындығы 544 см, ені 33 см болған. Ол 1877 ж. зерттеліп, неміс тілінде басылып шығарылған. Бұл папирус сонымен бірге б.з.б. 2000 ж. оны көшіріп жазған хатшы Ахместің есімімен Ахмес папирусы деп те аталады. Онда 84 есеп шығарылып көрсетілген. Бұл есептер бөлшектерге, тікбұрыштың, үшбұрыштың, трапеция және дөңгелектің аудандарын, тікбұрышты параллелепипед пен цилиндрдің көлемін табу амалдарына қатысты; пропорционал бөлуге арналған арифмет. есептерді шешуге; бір есептің шешімі (79-есеп) геом. прогрессия қосындыларын есептеуге әкеледі. Бірақ бұл есептерді шешуде ешқандай ортақ ереже, теор. жалпылама түсініктер берілмеген.
Мәскеу папирусы б.з.б. 1900 ж. шамасында жазылған. өз. 544 см, ені 8 см. Кіріспе бөлімі жыртылған, авторы белгісіз. Мұны мысыртанушылар: Б.А. Тураев 1917 ж., В.В. Струве 1927 ж. зерттеген; 1930 ж. неміс тілінде толық басылып шыққан. Мұнда 25 есеп шығарылып көрсетілген, олардың шығарылу бағыты Ринд папирусындағыдай. Мұндағы 14-есеп табаны квадрат қиық пирамиданың көлемін нақты формуламен есептеуге құрылған. 10-есепте биіктігі диаметріне тең жарты цилиндрдің бүйір бетін есептеп шығарған, бұл қисық беттерді есептеудің матем. әдебиеттерде кездесетін алғашқы мысалы. Мәскеу папирусына қарағанда Ежелгі Мысырда санаудың ондық жүйесі қолданылған, бірақ сандарды жазудың позициялық принципі мен нөл таңбасы болмаған. Мысыр хатшылары арифмет. амалдарды жай бөлшектерге де қолдана білген. Көбінесе, алымы 1-ге тең бөлшектер пайдаланылған. Ондық бөлшектерді, теріс және иррационал сандарды мысырлықтар білмеген. Мысыр есептері шешу жолдарына қарай топталмаған, олар жүйесіз шаруашылық талаптарынан туған есептер. Арифмет. есептер мен геом. есептер араласып келеді. Алгебра және тригонометр. есептер жоқтың қасы. Бірінші дәрежелі теңдеуге келтірілетін есептер арифмет. жолмен шығарылған.