Моласса

Моласса (франц. mollasse – жұмсақ) – литологиялық құрамы күрделі терригендік қабаттардан құралған тау етектерінде шоғырланған тау жыныстарының жиынтығы. Моласса тау сілемдерінің етегінде, тау арасындағы ойпаттарда қалың қабатты шөгінділер ретінде қалыптасады. Бұл қабаттардың астыңғы бөлігі теңіз шөгінділерінен, үстіңгі бөлігі континенттік шөгінділерден құралған. Моласса шөгінділері алғаш Карпат алды тауларының батыс ойпаттарында байқалған. Әсіресе, Швейцарияда жоғ. олигоцен мен миоцен шөгінділерінде толық қалыптасқан. Мұндағы шөгінділер құрамында дөңбектас, малтатас, құмтас, саздар мен мергельдер бар. Моласса қабатының қалыңд. 2500 – 3000 м. Моласса терминін алғаш рет швейцариялық ғалым О.Б. Соссюр (1740 – 1799) енгізген. Тау түзілу сатыларына сәйкес Моласса жоғ. (ірі) және төм. (ұсақ) болып бөлінеді. Қазақстанда Моласса (Ұлытау – Тянь-Шань миогеосинклинальдық белдемінде, Жетісу мен Іле Алатауларының арасындағы Іле ойысында кездеседі. Сарыарқа, Зайсан, Орал қатпарлы жүйелерінде жоғ. таскөмір кезеңінің соңы мен бүкіл пермь кезеңінде континенттік, қызыл түсті, герциндік жоғ. Моласса қалыптасқан. Молассаларда көмір, мұнай, газ, мысты құмтастар, түрлі қорымды кендер кездеседі.

К. Табылдиев