Мұсылман мектептері

Мектептер (араб.: мактаб‎ - жазатын орын) - мұсылмандардың бастауыш конфессионалдық мектептері. 7-8 ғғ. Арабияда пайда болған. Таяу және Орта Шығыс елдерінде тараған. 9-10 ғғ. Орта Азияда, Әзербайжанда, Поволжье мен Сібірде пайда болды.

Мектептер әдетте мешіттер жанынан ашылған; көшпенді елдерде ауқатты адамдар бөлген үйлерде не киіз үйлерде болған. Мектептер мұғалімдікті медресені бітірген молда атқарған. Жекелеген сабақтарды медресенің жоғары сынып оқушылары - шәкірттер өткізген. Кейде ел кезген молдалар сабақ берген. Сабақтар қысқы айларда, жылына 5-6 ай көлемінде өткен. Оқудың жалпы курсы -5-7 жыл.

Мектептер 7-13 жас аралығындағы ұлдар ғана оқыған. Бірінші кезеңде араб әріптері мен сөздерін жазып, оларды буынға бөліп жаттап үйренген. Кейін мұғалімнің артынан қайталап Құранның кейжерлерін жаттаған, артынан Құранды тұтас жаттаған. 3 жыл ішінде оқушылар оқып үйренген. Курс соңында каллиграфияны және кей әдеби шығармаларды оқыған. «Чаар-Китаб», «Суфи Аллаяр» т.б. мұсылмандардың касиетті кітаптарын оқыған. Бұл кітаптардың мазмұнын көбіне (араб, парсы тілд.) оқушылар ғана емес, моллалар да түсінбеген. Мектептер ел мұсылмандары қаржысына жұмыс істеген, ақылы болған.