Сарыандыз

Сарыандыз
Ligularia sibirica
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер Бөлімі: Гүлді өсімдіктер Табы: Қос жарнақтылар (unranked) Asterids Сабы: Asterales Тұқымдасы: Asteraceae Кіші тұқымдасы: Asteroideae Тайпасы: Senecioneae Тегі: Ligularia Cass. 1816, conserved name, not Duval 1809
түрлері
150 түрі белгілі

Сарыандыз (лат. Ligularia) – астралылар тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдік. Қазақстанда ылғалы мол шалғындарда, батпақты жерлерде, өзендер мен жылғалардың жағалауында, альпі және субальпілік тау белдеулерінің тасты беткейлерінде, егістіктерде арамшөп ретінде өсетін 16 түрі бар. Олардың арасында биікт. 10 см-ден 1,5 м-ге дейін жететін түрлері де кездеседі. Жапырақтары жүрек, бүйрек, ұзынша жұмыртқа тәрізді немесе жиегі ойықша тілімденген (сирек бүтін жиекті) болады. Бес тісті күлтесінің кеңіген бөлігі қоңырау тәрізді не түтікті-қоңыраулы, тозаңқаптарының түп жағы үшкірленіп келеді. Сары түсті гүлдері қос жынысты, себет гүлшоғырына топталған. Себеттері гетерогамды, гүлтабаны тегіс, сырты жалаңаш келеді. Мамыр — тамыз айларында гүлдеп, маусым — қыркүйекте жеміс салады. Тұқымшалары ұзынша немесе цилиндр тәрізді, оның ақ кейде күрең түсті ұзын айдаршасы болады. Сарыандыздың 3 түрі: Карелин Сарыандызы (L. Karelіnіana), Шишкин Сарыандызы (L. Schіschkіnі) және Павлов Сарыандызы (L. Pavlovіі) — эндемиктер. Соңғысы өте сирек кездесетін (Қаратауда ғана) өсімдік ретінде Қазақстанның “Қызыл кітабына” енгізілген.