Септеулік

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Септеулік - функциялық тұрғыдан предлогпен тепе-тең, атауыш сөздерден кейін тұратын көмекші сөздер.

Септеулік септік жалғаумен берілетін тұлғаның грамматикалық мағынасын толықтырады және нақтылайды. Қазақ тілінде септеулік алуан түрлі мағынада кеңінен танылған: күн сайын, үйге қарай, кешке таман, бала туралы, өмір бойы.[1]

Септеулік шылаулар белгілі бір септік тұлғадағы толық мағыналы сөздермен тіркесіп келіп, оған мезгілдік, мекендік, амалдық, себептік, мақсаттық сияқты үстеме мән береді.

Септеулік шылаулар екі түрлі қызмет атқарады:

  1. Өзі шылауында жұмсалған сөзге қосымша мән үстеп, оны екінші сөзбен байланыстырып, сөз тіркесін құрайды. Мысалы, ел үшін тер төгу; үйге қарай аяңдау; туған жер жайлы толғану, Бауыржан сынды батыр, жүз қаралы жылқы, сабақтан соң келу, т.б.
  2. Екі сөйлемді сабақтастыра байланыстырады. Мысалы, Күн бұлттанған сайын, Тілек жас төлдерін ойлай бастады.[2]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Лингвистика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын – Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007. ISBN 9965-08-235-9
  2. https://itest.kz/kz/ent/qazaq-tili/morfologiya/lecture/shylau-turleri-emlesi