Талқылау:Бильярд

Бильярд биллиард (франц. bіllard, bіlle — шар) — арнайы үстелде шарлармен ойналатын ойын. Бильярдтың отаны Үндістан және Қытай саналады. Еуропада 16 ғасырда, Ресейде Петр І-нің тұсында пайда болған. Үстел шұғамен қапталған, жақтауларында (борттарында) шар түсетін қалтасы бар 6 ұяшығы (лузасы) болады. Ойын үш, бес не он алты шармен ойналады. Нөмірленген шарларды ұяға кимен (ұзындығы 1,5 м таяқ) ұрып түсіреді. Бильярд ойынының “Американка” (лузаға бірінші болып 8 шар түсірген ойыншы жеңеді), “Пирамида” (70 ұпай жинаған ойыншы жеңеді), т.б. түрлері кең тараған. Дүниежүзілік және құрлықтық чемпионаттар 19 ғасырдың соңынан бері өткізіліп келеді.

Орыс бильярды (русский бильярд) тарихы Блог - ErNur Бұрынырақ жалпы бильярд ойынының пайда болу тарихы жайлы жазбамды ұсынғанмын. Енді назарларыңызға бильярд ойындарының бір түрі орыс бильярды жайлы жазбаны ұсынайын ағайын.

Орыс бильярды, пул, снукер, карамболь… Әлемде отызға тарта бильярд ойыны түрлері бар. Олар бір-бірінен ережесі ғана емес, үстелдерінің көлеміне қарай, шарлары және лузаларымен де ерекшеленеді. Ресейде бильярд XYIII ғасырдың басында Петр I ші патша тұсында пайда болды. Голландияға барғаннан кейін осы ойынды көріп танысқан патша бильярд үстелін жасауға әмір беріп, осы ойын түрі сүйікті ермегіне айналған.Патшадан көріп, үлгі тұтқаннан кейін маңайындағылар да өз бильярд үстелдерін жасай бастаған. Арада бірнеше уақыттан соң ойын «дворян помещиктерге», клубтарға, т.б. арасында жедел тарала бастады. Ресейде ойын автономды түрде дамып, отандық лузалы бильярд үлгісін жасады. XIX ғасырдың 30-шы жылдары Ресейде орыс пирамидасы («русский пирамида») ойыны түрін ойлап шығарған, бұл бильярд ойыны лезде кеңінен танымал болуымен қатар қазіргі уақыттың өзінде бильярд ойындарының классикасы болып саналады. Алғаш пайда болған кезеңдегі бильярд жабдықтарынан, бөлшектерінен көптеген айырмашылықтар аңғарылады. Алғашқыда үстел борттары резинамен қапталған, шарлардан тым биік тік жақтаулы болып, соққының мүмкіншілігін, лузаға бағытын жоғалтып ойыншылар арасында қызығушылығын азайта бастаған. Кейінірек Мәскеулік бильярд шеберлері Щульц және Бригген дөнгеленген, тік ұшты боп бейімделген, аласалау резина бортты үстел ұсынды. Бұл үстелдің де қатты соққыда шардың жиі жоғарыға ыршып кетіп үстел бетінде құлауы шардың жылдамдығын, бағытын жоғалту секілді ыңғайсыздық тудырып жүрді. 1850 жылы Петербор бильярд фабрикасының басшысы әрі шебер ойыншысы болған А.Фрейберг қазіргі таңда пайдаланылып жүрген, ойынның барлық талаптарына ыңғайластырылған орыс бильярды үстелінің ең алғашқы үлгісін жасады. Өткен уақыттардағы көрнекті шебер ойыншылар арасында XIX ғасырдың аяғы, XX ғасырдың басындағы орыс жазушысы Анатолий Иванович Леманның алатын орны айрықша. Сол кездегі «Бильярд ойынының теориясы» аталған еңбек осы кісінің маңдай тері. Бұл ойынды таза спорттық ойын ретінде қарастыра отырып Леман, оның адам мінезін қалыптастыратынын айтқан. Ол бильярд ойынының шеберлеріне үлкен құрметпен қарап «тәжірбиелі, ойынның шын шебері – ол философ, адам жанын түсінетін көреген» деп бағалаған. Бильярд ойынының пайда болу тарихы Блог - ErNur Қазіргі таңда көптеген жандардың сүйікті ойыны бильярд. Шарлар ойыны алғашқы тарихи мәліметке ие болған ойындардың бірінен саналады. Көп зерттеушілердің пайымдауынша, Азия осы бильярдтың отаны болып саналады екен. Қытай саудагерлері орта ғасыр кезеңінде қарапайым шарлар ойынын Англияға апарған көрінеді. Ағылшындар оны ары қарай жетілдіреді, және «Pall-Mall» деп атап, оны тегістелген арнайы алаңда, яғни жерде ойнай бастаған. «Бильярд» сөзінің төркіні ағылшынша «ball» (доп), «yeard» (таяқ) болғандықтан ойынды өздері иемденді. Ұлы Шекспир өз өлеңдерінің бірінде Клепоатра Мардьянмен бильярд ойнағанын баяндайды. Бірақ кей мамандар бұл теорияны жоққа шығарады. Шарлармен ойнауға арнайы икемделіп жасалған кийға ұқсас таяқтар мен еденнен биік орналастырылған арнайы жалпақ тегіс құрылғының пайда болуы бильярдтың пайда болу тарихи кезеңін дұрыс пайымдауға әкеледі. Басқа бір болжам бойынша, корол XI Людовиктің заттарының арасынан бильярд үстеліне ұқсас зат табылған. Бұл осы ойынның Францияда да тарағанын корсетеді. Алғашқы бильярд ойыншылары Батыс Европаның патшалары мен ақсүйектері болып табылады.Өйткені қымбат бильярд үстелдері мен үлкен залдар осыларға ғана қолжетімді болды. Тарихи мәліметтер бойынша Шотландия королевасы Мария Стюарт көп уақытын бильярд үстелінде өткізеді екен. Бильярд ойынының дамуының маңызды кезеңі халық арасында кең тарала бастаған уақыты. Бұл кезең француз королдері XIII, XIV Людовиктердің патшалық еткен тұстарында орын алды. Ойын сол заманның іскер адамдарының қызығушылығына ие болып, қоғамдық үлкен залдар құрылысы пайда бола бастады. Бильярд үстелінің қоғамдық залдарының пайда болуы мемлекетке де салық түсуінің арқасында пайдалы болды. Осылай бильярдтың дамуы Европаны қарыштап қадымдай бастады. Бильярдты өте жақсы көрген XIV Людовик шарлармен ойнауды әбден меңгергені соншалық ең үздік ойыншы болған және ол мұны мақтан тұтты. Корольдың қарсыласы Шамильяр атты үздік бильярдшы еді. Ол корольді кейде ұтып, кейде әдейі ұтылатын. Осы бильярдың арқасында Шамильяр кеңсе хатшысынан әскери министрге дейінгі жарқын карьерасын жасаған көрінеді. Бильярд ойыны Батыс Европадан біртіндеп шығыс елдеріне тарай бастаған, соның ішінде Ресейге де жеткен. Ойынды алғаш кім ойлап тапқаны және қай елде пайда болғаны әлі де жұмбақ болуы мүмкін. Бірақ бұл өте маңызды емес. Маңыздысы қазіргі таңда бұл ойын көптің сүйікті ойынына айналғанында.