Тасшыбжықтар туысы
| Тасшыбжықтар туысы | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Northern wheatear (male)
| ||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||
| ||||||||||||
| Species | ||||||||||||
|
See text. |
ТАСШЫБЖЫҚТАР туысы (Oenanthe) - Қазақстан фаунасындағы торғайтәріздес отрядының сайрақтар тұқымдасына жататын 13 туыстың біреуі. Тасшыбжық туысты құстардың дене мөлшері торғайлардай (20-30 г), алайда дене бітімі сымбатты( аяғы биік, тұмсығы бунақдене жеуге қолайлы жіңішке, қанаты - үшкір, қалыпты ұзындықтағы құйрығының ұшы тегіс болып келеді. Қауырсын жабынының реңінде сұр, құм түстес, ақ, қара және саз түстес реңктер басымырақ. Көпшілік түрлеріне тән ерекшеліктері - құйрықүсті және құйрық түбі ақ реңді болып келеді. Сонымен бірге бұлқын қауырсындарындағы ақ және қара түстердің арақатынасы бірқатар түрлер үшін жақсы далалық белгі болып табылады. Тасшыбжықтардың тағы бір ерекше белгісі - ұзын, жіңішке аяғына тізе бүгуі немесе керілген аяғында денесін тік қалыпқа келтіре алуы. Олар - шөл және басқа қуаң аумақтарда мекендеуге жақсы бейімделген құрлық құстары. Жерде жақсы адымдап жүріп қана қоймай, тіпті едәуір жылдам жүгіреді. Кейбір тасшыбжықтардың аталықтары - жақсы сайқымазақтар және жерде сайрап қана қоймай, сайрап жүріп күйттік ұшу жасайды. Жасырын ұялайды, көпшілік түрлерінде - інге немесе басқа қуыстарға, соның ішінде кемірушілердің тұрғын індерінде ұялайды. Жұп-жұп болып ұялайды, ірі топ түзбейді. Қыста ұшып кетеді. Тасшыбжық туысының белгілі 20 туысының негізгі бөлігі Африка және Алдыңғы Азияны мекен етеді, Қазақстанда 7 түрі: кәдімгі, испандық, қара алқымды, шөл, қара, сондай-ақ шыбжың және қасқа тасшыбжықтар кездеседі.
Дереккөз[өңдеу | қайнарын өңдеу]
1. Мектеп энциклопедиясы. Алматы: Атамұра, 2010.