Токугава Иэясу

Токугава Иэясу 徳川家康
Лауазымы
Сёгун
Өмірбаяны
Дүниеге келуі	31 қаңтар 1543 (1543-01-31)
Қайтыс болуы	1 маусым 1616 (1616-06-01) (73 жас)

Минамото Токугава но-Иэясу (1543-1616) - Миномото, дипломат әрі қолбасшы Токугава сегундар әулетінің негізін қалаушы, бір орталыққа бағынған феодалды Жапонияны құрылысын аяқтаған, Оды Набунаги мен Тоетоми Хидэеси атты сегундардың ізбасары.

Есімдері

Мацудайра Такэтие - балалық шағындағы есімі;

Мацудайра Мотонобу - жылы ер жету рәсімінде алған есімі;

Мацудайра Мотоясу - Имагава Есимито атты ірі жер иесінің қойған аты;

Мацудайра Иэясу - 1562 жылы Имагава әулетінің тәуелсіздік нышаны ретінде берілген есім;

Токугава Иэясу - 1567 жылы алған аты;

Тосе-Дайгонгэн – «Ұлы тәңір – қорғаушы» атты қазасы алдындағы құрметті есімі;

Өмірбаяны

Токугава Иэясу 1543 жылы Микава ауданының біраз жерін алған шағын Мацудайра тегінде дүниеге келген. Балалық шағында әлсіз Мацудайра тегін өз саяси ойындарына пайдаланған көрші мемлекеттердің саяси кепілі болған. Окэхадзама (1560) шайқасынан кейін Имагава әулетіне қарсы шыққан, олардың жауы Одой Нобунага (1562) атты адаммен келісімге тұрған.

1560-1580 Токугава өз жерін шыңысқа дейін, яғни Суруга ауданына дейін кеңейткен,Жапонияны біріктіру үшін мықты әскери-экономикалық негізді жасаған. Оды Нобунаги сегун қайтыс болғаннан кейін (1582), Иэясу мұрагерлік үшін таласқа түскен. Aлайда, Тоетоми Хидэеси атты қарсыласына жеңілген, 1586 жылы өзін вассал ретінде мойындаған. Оның бұрынғы иеліктері орталығы Эдо сарайы болатын Канто ауданының жерлерімен ауыстырылған.

1603 жылы сегун атағын алып үшінші самурайлар билігі болып табылатын Эдо қаласындағы сегунаттың негізін қалаған. Бұл сегунат жапондықтарға көптен күткен тышыштықты сыйлаған.

Такэда тегімен шайқасы

1569 жылы Иэясу Такэда тегінің басшысы Такэда Сингэн атты адаммен одақтас болған. Олар Имагава тегінің жерін өзара бөліскен. Тотоми аймағы Иэясу қарамағына ауған, ал Суруга ауданы Сингэн басшыға ауған. Алайда, Такэда тегі Киота жерін басып алуды ойлап жүрген. Токугава тегі осы жоспарларына кедергі жасаған, сондықтан оларды жоюға бел байлаған. Дәл сол жылы шығыстағы көршілерінің қолдауына ие болып, Такэда тегінің әскері Иэясу иеліктеріне басып кірген.

Иэясу жауының алғашқы соққысына төтеп берді. Алайда, барлық мәселе 1572 жылы Такэда Сингэн әскерін өзі басқарғанда күрт өзгерді. Токугава Ода Нобунага атты басшыдан көмек сұрады, бірақ, ол көмектесе алмады, себебі басқа шайқастарда болды. Иэясу басшыға осы бір шабуылға жалғыз өзі қарсы тұруға тура келді. Алғашқы шайқас Итигендзака жанындағы шайқас болды (13 қазан). Осы кезде Иэясу жеңілді, ол барлық Жапонияда даңқы асқан Сингэн әскеріне төтеп беру мүмкін емес екенін түсінді.

Қазасы

Жапон елінің жекелей басшысы атағын алған. Алайда, бірнеше айдан кейін қатты сырқаттанып қалған. Ауруының дәл себебі анықталмаған. Ол жақсы тамақтанғанды жақсы көрген, сондықтан оның өлімін тағамдық уланумен байланыстырады. 1616 жылдың 1 маусымында 73 жасар Токугава Иэясу Сумпу сарайында қайтыс болған.

Әдебиет

• Лещенко Н.М. Япония в эпоху Токугава. — М.: ИВ РАН, 1999. — 319 с.
• 中田祝夫編. 三河物語 : 原本／大久保忠教著; 東京, 勉誠社,1970, 2冊.
• Bolitho, Harold. (1974). Treasures among men; the fudai daimyo in Tokugawa Japan. New Haven: Yale University Press.
• McLain, James. (1991). The Cambridge History of Japan Volume 4. Cambridge: Cambridge University Press.
• Sadler A. L. The Maker of Modern Japan. (1937). Charles E. Tuttle Company (первая англоязычная биография Иєясу)
• Ponsonby-Fane, Richard A.B. (1956). Kyoto: the Old Capital of Japan. Kyoto: Ponsonby-Fane Memorial Society.
• Sadler, A.L. (1937). The Maker of Modern Japan.
• Sansom, George. (1961). A History of Japan, 1334—1615. New York
• Screech, Timon. (2006). Secret Memoirs of the Shoguns: Isaac Titsingh and Japan, 1779—1822. London: RoutledgeCurzon. ISBN 0-7007-1720-X
• Titsingh, Isaac. (1822). Illustrations of Japan. London: Ackerman.
• Totman, Conrad. (1967). Politics in the Tokugawa Bakufu, 1600—1843. Cambridge: Harvard University Press.