Тұлға (медицина)

Тұлға (медицинада) — адам денесінің тыныштық және қимыл-қозғалыс кезіндегі қалыпты жағдайы. Тұлға адамның сәби кезінен бастап, бүкіл өсіп-жетілу және тәрбие алу барысында қалыптасады. Тұлға дұрыс жетілгенде адамның иығы сәл артқа теуіп, іші тартылып, денесін үнемі тік не түзу ұстайды. Мұндай тұлғалы адамдардың жүрісі ширақ, еркін де жеңіл қимылдайды, ішкі органдарының бәрі де дұрыс орналасады.

Дұрыс жетілмеген тұлға, әсіресе оның қалыптасуы кезінде адамның сүйек қаңқасының дұрыс жетілмеуіне, тыныс алу, қан айналу, ас қорыту, зәр шығару, жүйке жүйелері қызметінің бұзылуына әкеледі. Соның салдарынан адамның басы ауырып, тез шаршайды, тамаққа тәбеті төмендейді. Тұлға дененің бүкіл бұлшық етінің бірдей дамуына байланысты. Омыртқаны ұстап тұратын бұлшық еттердің, сондай-ақ қарын бұлшық еттерінің әркелкі немесе әлсіз дамуы тұлғаның әр қилы бұзылуына (еңкіштікке, “жазық арқа”, “шалқақ жауырын”, т.б.), ал кейбір жағдайда тіпті омыртқаның қисаюына әкеледі (қ. Бүкірлік, Сколиоз). Тұлғаның еңкіш тарту кезінде омыртқаның кеуде деңгейіндегі бөлігі артқа қарай шығып тұрады, басы алға шығыңқырап, көкірек қуысы тығыздалып, иығы бүрісіп, іші де шығыңқы келеді.

Нәресте Тұлғасының дұрыс қалыптасуына емшектегі кезінен бастап қамқорлық жасау керек. Балалар Тұлғасының бұзылуына әр түрлі аурулар (қ. Мешел, Семіздік, Жұқпалы аурулар, Жалпақ табан), сондай-ақ дұрыс режим сақтамау, тамақ сапасының төмен болуы, т.б. әсер етеді. Тұлғаның бұзылуы мен омыртқаның қисық бітуінің басты себебі әдетте денені дұрыс ұстамау: бүкірейіп жүру, парта мен үстелге дұрыс отырмаудан басталады. Баланың киімі де өзіне лайық болуы (кең не тар болмауы) керек. Көзі нашар көретін балалар және сабақ оқығанда жарық дұрыс түспесе, көбіне бүкірейіп жүреді. Сондықтан бүкірейіп жүретін балаларға суға жүзумен шұғылданған пайдалы. Тұлға ның дұрыс қалыптасуын түзеуден гөрі оның алдын алған жөн. Бұл орайда дұрыс тамақтану мен мезгілімен ұйықтаудың, таза ауаның, массаж жасау мен гимнастиканың, шынығудың, жиїазды дұрыс таңдай білудің маңызы зор.

Сілтемелер

«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том