Фузия

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Фузия ( лат. Fusio - еріту ) - бір-біріне жалғас тұрған морфемалардың формальді түрде кірігуі нәтижесінде морфология жіктерді (көбінесе негізбен қосымша) сырт көзбен ажыратудың қиындауы. Мысалы: орыс «мужик + ск (ий)» —> «мужицкий», морфтарға жіктегенде «мужицкий» немесе «мужицкий». Фузия - терминің 1921 жылы Э. Сепир қосымшалардың жалпы ережелерден өзгеше, морфемаларше қарасында дыбыстардың бірін бірі алмастырып жалғану түрлерінің атауы ретінде ұсынған. Фузияны кумуляциямен бірнеше граммтикалық категориялардың граммемаларының бір ғана жапғау морфема мағсы арқылы (орыс. Т. Столов сөзтулгасындагы ов флексиясың граммеммалары көптік және ілік септік) берілуімен шатастыруға болмайды. Сонымен қатар фузияда кумуляция сияқты жиі қайталанатын құбылыс. Болғандықтан,супплетивизмнен. Супплетивизм қара. Өзгешеленген. Дегенмен кей авторлар фузия, кумуляц және супплетзмді бір-бірімен мәндес құбылыс деп есептеп, жеке қарастырмайды. Тарихи тұрғыдан «Фузия» фонология негізінде (дыбыстардың комбинаторлық өзгерістеріне байланысты) пайда болып, тілдік эволюция барысында морфологиялық өзгерістердің (мысалы: кірігу сияқты) туындауына себеп болады.[1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Лингвистика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын – Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007. ISBN 9965-08-235-9