Халаж тілі

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
(Халадж тілі бетінен бағытталды)
Навигацияға өту Іздеуге өту
Халаж тілі
Елдер:

Иран, Ауғанстан

Аймақтар:

Құм, Маркази

Ресми күйі:

жоқ

Реттейтін мекеме:

жоқ

Сөйлеушілер саны:

42 000 (2000 ж.)

Күйі:

Жойылуы қауыпты

Классификация
Санаты:

Еуразия тілдері

Алтай тілдері

Түркі тілдері
Арғы тілдері
Жазуы:

жоқ

Тіл коды
ISO 639-1:

ISO 639-2:

tut

ISO 639-3:

klj

Тағы қараңыз: Жоба:Лингвистика

Халаж тілі - көбіне Иран және Ауғанстанда таралған түркі тілдерінің бірі. 2000 жылының мәліметі бойынша, сөйлеушілер саны 4200-дей. ISO 639-3 стандарты бойынша бұл тілді «түркі-Халаж тілі» деп белгілейді[1]. Себебі үнді-иран тілін де «Халаж » деп атайды.

Географиялық таралуы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Халаж тілінде сөйлеушілер көбіне Маркази және Құм остандарының тұрғындары. Егер 1968 жылы сөйлеушілердің саны 17 000-дай болса, 2000 жылы «Ethnologue» журналының мәліметі бойынша бұл көрсеткіш 42107 адамға дейін көтерілген.

Фонетикасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дауыссыздар[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Согласные фонемы
  Еріндік дауыссыздар Альвеола дауыссыздар Жіңішке дауыссыздар Веляр дауыссыздар Көмей дауыссыздар Глоттал дауыссыздар
Назальды дауыссыздар m n     ŋ        
Stop p b t d k ɡ q ɢ    
Сүзілмелі f v s z ʃ ʒ x ɣ     h  
Flap     ɾ                
Жабысыңқы дауыссыз дыбыстар     l j            

Сандар[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Халаж сандарының атаулары көбі түркі тіліндегідей, кейде (мысалы«80» және «90» үшін) парсы тілінің эквиваленттері қолданылады:

Мысалдар[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дереккөзі: Dorfer & Tezcan (1994) p. 158-9

Аударма IPA
Молда Насырдың ұлы болған. biː ki.niː mol.laː nas.ɾæd.diː.niːn oɣ.lu vaːɾ-aɾ.ti
Ол: «Әй, әке, мен әйел алғым келеді,»- депті. hay.dɨ ki "æj baː.ba, mæn ki.ʃi ʃæj.jo.ɾum"
Әкесі айтыпты: «Балам, біздің сыйырымыз бар; сыйырды сатып ақшасына біз саған әйел сатып алайық,»- депті. hay.dɨ ki "bɒː.ba bi.zym biː sɨ.ɣɨ.ɾɨ.myz vaːɾ, je.tib̥ bo sɨ.ɣɨ.ɾɨ saː.tɨ, naɣd ʃæj.i puˑ.lĩn, jæk biz sæ̃ ki.ʃi al.duq

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. ISO 639 code sets Мұрағатталған 15 қарашаның 2012 жылы.