Шаһиншаһ

Шаһиншаһ немесе шаһаншаһ (парсы: شاهنشاه‎ ‎, «патшалардың патшасы» мағынасын береді) — ежелгі парсы (Ахемен әулеті мидиялықтардан алған), одан кейін ирандық патшалардың атағы.

Бұл атақ алғашқы рет Иранды билеп отырған Сасани әулетімен қабылданған, бірақ ол Ахемен әулетінің кезеңіндегі атақ «xšāyaθiya xšāyaθiyānām»-дан бастау алған. Сондықтан бірінші шаһиншаһ деп Ұлы Кирді атайды. Бұл атақ үзілістермен 2500 жыл бойы қолданыста болған. Соңғы шаһиншаһ Мұхаммед Реза Пехлеви 1979 жылы болған Иран ислам революциясының кезінде тақтан тайдырылды. Оның ұлы Реза Кир Пехлеви иран монархисттерімен заңды шаһиншаһ саналады.

Шаһиншаһқа ұқсас «Basileos Basileon» атағын Византиялық император Ираклий Сасанилерді жеңгеннен кейін алған.

Ахеменилерден кейін шаһиншаһ атағын алған әулеттер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Әулет	Мемлекет	Билік жылдары
Сасани әулеті	Эраншахр	226—651
Бағратилер әулеті	Ания патшалығы (Армения)	921—1045
Буилер әулеті	Ирак пен Иран	978—1055
Селжұқ әулеті	Ирак пен Иран	1037—1152
Сефеви әулеті	Иран	1501—1794
Хотаки әулеті	Иран	1722—1729
Афшари әулеті	Иран	1736—1795
Зендтер	Иран	1782—1794
Қажарлар әулеті	Ұлық Иран мемлекеті	1796—1925^[1]
Пехлеви әулеті	Иран Шаһаншаһ мемлекеті	1925—1979