Шырыш

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Шырыш
Eremurus himalaicus
Eremurus himalaicus
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер
Бөлімі: Гүлді өсімдіктер
Табы: Дара жарнақтылар
Сабы: Asparagales
Тұқымдасы: Xanthorrhoeaceae
Кіші тұқымдасы: Asphodeloideae
Тегі: Eremurus
M.Bieb. (1810)
Синонимдері

Шырыш (лат. Eremurus) – шырыштар тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдіктер тегі.

Таралуы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Оңтүстік-Шығыс Еуропаның және Азияның далалы, шөлді аймақтары мен ашық таулы жерлерінде (биіктігі 3500 м) өсетін 60-қа жуық түрі бар. Қазақстанның таулы далаларында, құмайт, топырақты шөлдерінде 13 түрі кездеседі.

Сипаттамасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Бұлардың биіктігі 30 – 130 см, кейде 2 м-дей. Тамыры ұршық пішіндес, етжеңді. Жапырағы түп жағында, ұзын, қандауыр пішіндес. Сабағында жапырақ болмайды, оған көп гүлді (кейбір түрінде оның саны 500-ге жетеді) шашаққа айналған гүлшоғыры орналасқан. Гүлі қос жынысты, ақ, қызғылт, қызыл, сары не сұрғылт түсті. Гүлтұғыры жапырақтарынан едәуір биік. Гүлсерігі қоңырау тәрізді, аталығының саны алтау, жатыны 3 ұялы. Мамыр – шілде айларында гүлдеп, жемістенеді. Жемісі – шар тәрізді тегіс, үш ұялы қорапша. Регель шырышының (Е. regelіі), үлкен шырыштың (Е. robustus), қоңыр шырыштың (Е. fuscus) және Тәңір тау шырышының (Е. tіanschanіcus) маңызы зор. Олардың тамырында желім жасау үшін пайдаланылатын декстрин болады; көк жапырағын және тамыры жеуге жарайды; жапырағынан бояу алынады. Шырыштар – әсемдік және шырынды өсімдіктер.

Түрлері[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Эремурус тегін 60 өсімдік құрайды[1]:

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Сыртқы сілтемелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]