Ырғыз
| Ырғыз өзені | |
|---|---|
| Сипаттамасы | |
| Ұзындығы | 593 км |
| Су алабының ауданы |
31 600 км² |
| Су ағысы | |
| Бастауы | Мұғалжар тауы |
| • Координаттары | 50°35′ с. е. 59°55′ ш. б. / 50.583° с. е. 59.917° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Сағасы | Торғай өзені |
| • Координаттары | 48°15′ с. е. 62°01′ ш. б. / 48.250° с. е. 62.017° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 48°15′ с. е. 62°01′ ш. б. / 48.250° с. е. 62.017° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Орналасуы | |
| Ел |  Қазақстан
|
| Аймақ | Ақтөбе облысы, Әйтеке би, Ырғыз аудандары |
Ырғыз – Торғай алабындағы өзен.
Географиялық орны[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ақтөбе облысының Әйтеке би, Ырғыз аудандары жеріндегі өзен. Ұзындығы 593 км, су жиналатын алабы 31600 км2. Ақтөбе облысының шығысында орналасқан ол Қостанай, Қарағанды облысымен шекаралас.[1]
Бастауы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Мұғалжар тауының шығыс беткейіндегі бұлақтардан басталып, Торғай өзеніне қосылып, Шалқартеңіз көліне құяды.
Гидрологиясы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
136 кішігірім саласы бар.[2]
Басты салалары: Бақсайыс, Үймола, Қарабұтақ, Шетырғыз. Аңғары жоғарғы ағысында 0,4 - 0,6 км-ден сағасына қарай 1,5 - 1 км-ге кеңейіп, Торғай өзенінің анғарымен тұтасып кетеді. Жайылымы 200 м-ден 2 км-ге дейін өзгереді, сағасына жақын айкын байқалмайды. Арнасы жоғарғы ағысында 20 - 50 м-ден, ортаңғы ағысында 120-160 м-ге дейін жетеді. Ағынының 90%-ы көктемгі су тасу кезінде қалыптасады, жазда төменгі ағысында қарасуларға бөлініп қалады. Суының минералдылығы тасу кезінде 50-100 мг/л-ден сабалық кезеңде 2000 - 3000 мг/л-ге дейін өзгереді. Көп жылдық орташа су ағымы Шеңбертал ауылы тұсында 6,70 м3/с. Өзен бойынан жалпы сыйымдылығы1,32 млн. м3 болатын 4 тоған салынған.[3]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Ақтөбе: Энциклопедия - Ақтөбе.<Отандастар - Полиграфия>ЖШС, 2001. - 748 БЕТ
- ↑ Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9
- ↑ Атамекен Географиялық энциклопедия. Алматы 2011 ISBN 9965-893-70-5