Янцай

Янцай – ерте заманда Қазақстанның батыс бөлігінде өмір сүрген мемлекеттің қытай деректеріндегі атауы. Янцай қытай жылнамасы “Ши цзида” хатталған “Yan caі” деген атаудың орысша дыбыстық аудармасы бойынша алынған. Бұл ел Батыс деректерінде “Aorsі”, “Alanі” (аландар) деп аталған. Қытай жылнамалары бойынша: “Янцай қаңлылардың солтүстік - батысында шамамен 2000 ли (шақырым) жерде тұрады, көшпелі мемлекет, қаңлылармен әдет - ғұрыптары ұқсас. Садақты әскерлері 100 мыңнан асады. Жерінің шеті үлкен теңіз, оның жағасына көз жетпейді. Оны “Солтүстік теңіз” деп атайды. (“Ши цзи”); “Янцай мемлекет (го) атын Аланчиң (Alanqіng) мемлекеті деп өзгертті, жерқорғанда тұрады, Қаңлыға бағынышты. Халқының әдет - ғұрыптары мен киім - кешектері қаңлылармен ұқсас...” (“Хоу хань шу”). Жоғарыдағы деректер негізінде қытай тарихшылары Янцайды қазақтың Кіші жүзіндегі алшындардың арғы тегі деп есептейді. Олардың өмір сүрген өлкесі Каспий, Арал теніздерінің аралығы болған. Янцайлар негізінен мал шауашылығымен шұғылданып, жылқы, сиыр, қой, түйе, қашыр түліктерін өсірген, бие сауып, қымыз ашытқан. Сондықтан кейбір қытай деректерінде “Қымызды ел” деп те аталған. ^[1]