Қазақстанның ішкі сулары
Су - құрлықтағы сұйық, қатты күйінде болатын және бір күйден екінші күйге жеңіл өте алатын бірден-бір минерал. Қазақстанның жер бедерінің әр түрлі болуына байланысты ішкі су да әркелкі келеді. Шөл мен шөлейт зонасында көлдер мен өзендер аз, ал дала және орманды дала зонасында едауір мол. Республика аумағында ішкі суды төрт түрге бөлеміз:
- өзендер
- көлдер
- жер асты суы
- мұздықтар
Қазақстанда ұзындығы 1000км-ден асатын 7 өзен бар олар: Ертіс, Тобыл, Есіл, Жайық, Сырдария, Іле, Шу. Республикамыздың өзендері негізгі 2 алапқа жатады: 1. Солтүстік Мұзды мұхит алабы(Өзендері:Ертіс, Есіл, Тобыл салаларымен). 2-ші алап - Ішкі тұйық көлдер алабы(бұл алапқа ішкі көлдерге құятын өзендер жатады.
Каспий теңізі алабына жататын өзендер : Жайық, Жем, Сағыз, Ойыл, Үлкен Өзен, Кіші Өзен. Арал теңізі алабына жатады: Сырдария, Арыс, Шу, Сарысу, Торғай, Ырғыз, Талас. Балқаш-Алакөл алабына жатады: Қаратал, Лепсі, Ақсу, Іле, Тентек, Сарқан т.б.
Қазақстан өзендерінің жиілігі солтүстіктен оңтүстікке қарай кемиді. Қазақстан аумағындағы ең ұзын және ең суы мол өзен - Ертіс өзені. Ертістің жалпы ұзындығы - 4248км. Ал оның Қазақстан жеріндегі ұзындығы - 1700км. Ертіс өзені Қытай жерінен басталып, Қазақстанға Қара Ертіс деген атпен еніп, Зайсан көліне құяды. Ертіс өзенінің деңгейі сәуір, мамыр айларында көтеріледі. Ертіс өзені Қазақстан жеріндегі кеме жүзуге ең қолайлы өзен болып саналады. Ертіс өзені - Ресей жеріндегі Объ өзенінің сол жақ ірі саласы болып саналады. Ертіс өзенінің оң жақ ірі саласы - Бұқтырма өзені. Ертіс өзенінің бойында Бұқтырма, Шүлбі, Өскемен СЭС-тары(Су Электр Стансалары) салынған. Орталық Қазақстанды сумен қамтамасыз ету мақсатында Ертіс-Қарағанды каналы салынды.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
"Талапкер" топтамасы. География: 6-10 сыныптар. - "Арман" баспасы, 2004 жыл - 432 бет. ISBN 9965-636-23-0