Құрылымдық карта

Құрылымдық карта

Құрылымдық карта — тектоникалық пішіндердің тұрқы мен түрін бейнелейді. Құрылымдық картада көлбеу қабаттар, қатпарлы интрузивтік денелер, пайдалы қазынды қабаттары, стратигриялық горизонттардың бірдей биіктік сызықтары (горизонталь, стратоизогипс, изогипс) көмегімен тіректі беттердің (жабыны мен табаны) гипсометриялық қалпы көрсетіледі. Құрылымдық карта масштабы әр түрлі. Көбіне ірі масштабты карталар жиі құрастырылады. Кен орындардың кенді, мұнай-газды денелеріне, бөліктеріне жасалатын ірі масштабты (1:50000 не одан ірілеу) Құрылымдық карта барлау жұмыстарын жобалауға, пайдалы қазбалар қорын есептеуге және кенді өндірудің, пайдаланудың тиімді жолдарын таңдауға мүмкіндік береді. Бұл картаны жасауда құрылымдық түсірулердің, іздеу мен барлау ұңғымалары мен геофизикалық зерттеулердің материалдары негізге алынады.

Жер қыртысының аумақты бөліктерінің тектоникалық құрылымдарын көрсететін ұсақ масштабты Құрылымдық карта, негізінен, аймақтық геофизикалық зерттеулер мен жекеленген терең тіректі ұңғымалар мәліметтеріне сүйеніп құрастырылады. Құрылымдық картада зерттелетін қабат бетінің пішіндері, олар орналасқан тереңдіктердің абсолют биіктіктері стратоизогипстер арқылы көрсетіледі. Мұнымен бірге картада аймақтың геол. құрылысы, тау жыныстарының жату элементтері мен қалыңдықтарының өзгеру заңдылықтары, тектоник. жарылымдар, т.б. деректер де ескеріледі.

Құрылымдық картаны құрастыру әдісі жер бедері горизонтальдар көмегімен берілетін топографиялық карта жасау әдісімен өте ұқсас. Құрылымдық картаны жасаудың ең сенімді әдісі — бұрғылау ұңғымалары мәліметтерін пайдалануға негізделген. ұңғымалар тіректі горизонттық биіктік мәндерін дәл анықтауға көмектеседі. Бұл мақсатта геофизикалық мәліметтер мен геологиялық қималар да пайдаланылады. Егер тіректі горизонт жер бетіне ішінара шығып жатса, Құрылымдық карта жасау үшін оның жер бетіндегі биіктік нүктелерінің маңыздылығы зор. Құрылымдық карта жасауда үшбұрыштық немесе геометриялық (платформалық көтерілімдер мен тіректі беттері сәл көлбеулі қатпарлы облыстарды бейнелеуге), қималық (күрделі қатпарланған, жарылымдармен тілімделген күрделі тектоникалық облыстарға) және үйлестіру (тектоникасы күрделі емес, бірақ стратигиялық. үйлесімсіздіктері бар аудандарда) әдістері қолданылады.

Бұлардың алғашқы екеуі бір тірек қабатының (горизонтының), соңғысы екі горизонттың (жабыны мен табанының) Құрылымдық картасын жасауға мүмкіндік береді. Қазіргі кезде Қазақстандағы көптеген көмірлі, мұнай-газды, фосфоритті аудандардың түрлі масштабты Құрылымдық карталары жасалған.