Құтлық қаған жазуы
Құтлық қаған жазуы - Моңғолияның Орхон өзені бойындағы көне заманғы жазба ескерткіш. Түркологиялық әдебиеттерде табылған орнына қарай Онгин ескерткіші деп те аталады.
Құтлық қаған жазуы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Жазу екінші түрік қағандығын орнатып, 692 жылы қайтыс болған Құтлық қағанға арналған. 12 негізгі және 4 қосымша жолдан тұрады. 1891 жылы Н.Я.Ядринцев Құтлық қаған жазуын тапқан, В.В.Радлов оның тұңғыш аудармасын жасап, баспаға шығарды. Бұдан кейін де аударғандар: Х.Н.Оркун, С.Е.Малов, Г.Глаузон. Жазуда Құтлық қағанның, Білге қаған және Күлтегіннің әр түрлі жорықтары баяндалады. Тұңғыш түркі қағандығын орнатқан Бумын қаған жөнінде кейбір деректер кездеседі: «
|
Ата-бабамыз Бумын қаған дүниенің төрт бұрышын қысты, жиды, оны кеңітті, басты. Ол хан жоқ болғаннан кейін ел жітті, жан-жаққа қашып тарады | 
|
». Мұнда орхон ескерткіштерінде кездеспейтін кейбір таңбалар ұшырасатындықтан, В.В.Радлов Құтлық қаған жазуын Орхон-Енесай жазбалары аралығындағы жазуға жатқызады.[1]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Қазақ Совет Энциклопедиясы, Алматы, 1974ж., 5 том