Үшарал-Кемпіртөбе газ кен орны
Үшарал-Кемпіртөбе газ кен орны — Шу-Сарысу шөгінді алабының Мойынқум ішкі ойысындағы газ кен орны. Жамбыл облысында, Тараз қаласының солтүстік-батысында 125 км жерде орналасқан. Кен орны алаңы 1962 жылы құрылымдық картаға түсіру бұрғылауын жүргізу барысында дайындалған.
Геологиялық құрылымы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Төменгі пермнің өнімді шөгінділерінің құрылымдық жайғасуы тізбек тәрізді орналасқан үш брахиантиклин қатпарлар - Кемпіртөбе, Үшарал, Батыс Үшарал - түрінде көрініс береді. Осыларда газ-су жапсарлары бірдей -465 м белгіде орныққан оқшауланған үш газ жатыны орын алған. Бұлардың әуелгі екеуі ендікке жуық, ал Батыс Үшарал брахиантикл иіні солтүстік-батыс бағытта созылған. Олардың жалпы өлшемдері (шектеуші -540 м-лік изогипса бойынша) 31x6 км, амплитудасы 220 м. Ең үлкен амплитуда Кемпіртөбе қатпарының (220 м), ең кіші амплитуда Батыс Үшарал қатпарының (120 м) үлесінде. Бітімдерінің шомбал-күмбездік типі, газарынды режимі, құмтастар мен алевролиттерден құралған жинауыштарының кеуекті-жарықшақты, жарықшақты-кеуекті түрлері барлық жатындарға ортақ болып табылады.
Жатыс сипаты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Кемпіртөбе жатынының күмбездегі ең төмен белгісі 730 м, биіктігі 115 м. Газды горизонттың жалпы қалыңдыгы 165 м, тиімдісі 115 м, газға қаныққанқалыңдық 71м. Ашық кеуектілігі 4,83%. Газға қанығу коэффициенті 0,6. Бастапқы қойнауқаттық қысым мен температура 10,26 МПа және 41°С. 19,17 мм шайбадагы газдың бастапқы шығымы 189 мың м3/тәу. Күмбезі 720 м-лік тереңдіктегі
Үшарал жатынының биіктігі 115 м. Өнімді горизонттардың жалпы, тиімді және газға қаныққан қалыңдықтары, тиісінше, 185, 115 жене 64,5 м. Ашық кеуектілік 3,57%, газға қанығу коэффициент 0,6. Қойнауқаттық қысымы мен температурасы 9,39 МПа және 39°С. 19, 17 мм штуцерде газ шығымы 228 мың м3/тәу.
Күмбезі 760 м тереңдіктегі Батыс Үшарал жатынының биіктігі 45 м. Газды горизонттың жалпы қалыңдығы 115 м, тиімдісі 55,4 м, газға қаныққаны 45 м. Ашық кеуектілігі 4,99%, газға қанығу коэффициент 0,6. Қойнауқаттық қысым мен температура 10,-22 МПа және 37°С. 19,17 мм-лік шайбадағы газдың бастапқы шығымы 35 мың м3/тәу. Жалпы қалыңдығы 451-487 м кунгур жіққабатына тиесілі сульфаттанған және галиттенген аргиллит қабатшалары бар тұз қатқабаты жатындардың жапқышы қызметін атқарады.
Құрамы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Төменгі премь газдары 98,86-99,32% азот пен 0,68% гелийден тұрады. Үшарал жатынында 0,46%-га дейін көмірқышқыл газы бар. Төменгі пермь горизонттарының сулары хлоркальцийлі, хлорид-натрийлі құрамды, тығыздығы 1160-1170 кг/м3, минералдылығы 198,9 г/л-ге дейін (Кепіртөбе), 252,6 г/л (Үшарал) және 212 г/л (Батыс Үшарал). Кен орны барлануда.[1]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Қазақстанның мұнай энциклопедиясы. 2 томдық - Алматы: "Мұнайшы" Қоғамдық қоры, 2005. ISBN 9965-9765-1-1