Кәдімгі жұмсақжеміс

Кәдімгі жұмсақжеміс
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі:	Өсімдіктер;
Бөлімі:	Гүлді өсімдіктер;
Табы:	Қос жарнақтылар;
(unranked)	Core eudicots;
Сабы:	Sapindales;
Тұқымдасы:	Nitrariaceae;
Тегі:	Malacocarpus; L.
Түрі:	M. crithmifolius;
Екі-есімді атауы
	Malacocarpus crithmifolius; (Retz.) Fisch. & C. A. Mey.

Кәдімгі жұмсақжеміс (лат. Malacocarpus crithmifolius) – ақтікендер тұқымдасы, жұмсақжеміс туысына жататын көп жылдық бұта. Қазақстанда Маңғыстауда, Солтүстік Үстірттің тастақты беткейлерінде, жартастарда, сазды және конгломератты жалаңаштанған жерлерде өседі. Биіктігі 1 м-ге дейін, ақшылдау қабығы бар. Сабақтары жіңішке, бұтақтанған, шашыраңқы, бөбешік жапырақтары қандауыр тәрізді, кейде тілімденген. Жапырақтары тықыр, суккулентті (ұзындығы 2 – 3 см), кезектесе орналасқан, екі қайтара тілімденген. Гүлдері жалғыздан, ұзын гүлсағағында (ұзындығы 1,5 – 2 см) орналасады, сары түсті, 5 қандауыр тәрізді күлтесі болады. Тостағанша жапырақтары таспа қандауыр тәрізді, түбінен бітісіп өскен. Аталықтарының төменгі жағында ұлғайған жіпшелері болады. Тұқымынан көбейеді. Сәуір – мамыр айларында гүлдеп, мамыр – маусымда жемістенеді. Жемісі – шырынды, дөңгеленген, үш ұялы жидек (диам. 6 – 10 мм), түсі қызыл. Жемісі жеуге жарамды, одан тосап қайнатады. Жеміс шырынының құрамы С витамині мен каротинге бай. Кәдімгі жұмсақжеміс – сирек кездесетін реликт өсімдік. Жылдан-жылға таралу аймағы азайып бара жатқандықтан қорғауға алынып, Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген. ^[1]