Мазаччо

Мазаччо
Томмазо
Туған кездегі есімі	Томмазо ди сер Джованни ди Мон Андреуччо Кассай
Туған күні	21 желтоқсан 1401 (1401-12-21)
Туған жері	Сан-Джованни-Вальдарно
Қайтыс болған күні	1428 жылдың соңғы жартысы (26 жаста)
Қайтыс болған жері	Рим, Папа облысы
Азаматтығы	Флорентина республикасы
Ұлты	Итальян
Қызметі	Суретші
Әкесі	Сер Джованни ди Моне Кассаи
Анасы	Жакопа ди Мартиноццо

Томмазо ди сер Джованни ди Мон Андреуччо Кассай (италиян. Tommaso di Ser Giovanni di Mòne di Andreuccio Cassài) танымал Мазаччо (италиян. Masaccio) (21 желтоқсан, 1401, Сан-Джованни-Вальдарно, Тоскана, — жаз 1428, Рим] — италиялық кескіндемеші, Флоренциялық кватроченто кескіндемесінің көрнекті өкілі. 1422 жылдан Флоренцияда, Тизе мен Римде жұмыс істеген. Шамамен 1425 — 28 ж. Флоренциядағы Санта-Мария дель Кармине шіркеуі Барнкаччи капелласына салған жазбаларында (“Пейіштен қуылу”, “Таңғажайып”, “Әулие Петрдің ауруларды емдеуі”, “Әулие Петр мен Иоанның қайыр-садақа үлестіруі”) кейіпкерлерін ашық кеңістікте бейнеледі. Ортағасырлық көркемөнер мектебі мен Джотто туындылары Мазаччо шабытының қайнар көзі, өмірлік үйрену шеберханасы болды. Ол өзінің “Үшеу” фрескасы арқылы (1426 — 27 ж. ш. Санта-Мария Новелла шіркеуі) қабырға кескіндемесі саласында алғаш рет композицияға жаңаша сән-салтанат беретін орталық-күрежол құрылымын енгізді. Мазаччо шығармалары. Қайта өркендеу дәуірі көркемөнер мәдениетіне әсіресе Перра делла Франческа мен Микеланджело туындыларына елеулі ықпал етті.

Өмірбаян

Мазаччо 1401 жылы 21 желтоқсанда Әулие күні дүниеге келді. Томас, оның атымен аталған, Сер Джованни ди Моне Кассай және оның әйелі Жакопа ди Мартиноццо деген нотариустың отбасында. Болашақ суретшінің атасы Симон (әкесі жағынан) кассондық сандықтар жасайтын көркемөнер шебері болған, сондықтан тегі (итальяндық кассе, демек, Кассайдан) және басқа жиһаздар жасалған. Зерттеушілер бұл факт бойынша отбасылық көркемдік сабақтастықты, болашақ суретшінің өнермен кездесіп, алғашқы сабақтарын атасынан алғанын көреді. Симон атасы мен нағашы атасы Лоренцо бай қолөнершілер болған, бірнеше бау-бақша учаскелері және жеке үйі болған.

Томмазо дүниеге келгеннен кейін бес жыл өткен соң, оның жасы небары 27-де болған әкесі кенеттен қайтыс болды. Ол кезде оның әйелі жүкті болды, ол көп ұзамай екінші ұлын дүниеге әкелді, оны әкесі - Джованни деп атады (кейін ол Скеджа лақап атымен танымал суретші болды). Екі баласын қолына алған Жакопа көп ұзамай қайтадан үйленді, бұл жолы фармацевт Тедеско ди Мастро Феоға, екі қызы бар жесір әйелге үйленді. Жакопаның екінші күйеуі 1417 жылы 17 тамызда Масаччо 16 жасқа толмаған кезде қайтыс болды. Осыдан кейін ол отбасындағы үлкен адам, яғни іс жүзінде оның асыраушысы болды. Мұрағат құжаттары Жакопаның екінші күйеуі қайтыс болғаннан кейін қалған жүзім мен үйдің бір бөлігі туралы хабарлайды, бірақ ол оларды пайдаланбаған және олардан ешқандай табыс тапқан жоқ. Кейінірек Масаччионың бірі суретші Мариотто ди Кристофаноға үйленді.

Масаччо Флоренцияға ерте көшіп келді. Зерттеушілер бұл қозғалыс 1418 жылға дейін болған деп болжайды. Құжаттар сақталды, оған сәйкес Мазаччоның анасы Сан-Никколо аймағында тұрғын үй жалдады. Мүмкін, суретші жұмыс істейтін шеберхана жақын жерде орналасқан шығар. Вазари Мазолиноны оның ұстазы болған деп мәлімдейді, бірақ бұл қателік. Мазаччо кескіндеме шебері атағын алып, шеберханаға 1422 жылы 7 қаңтарда, яғни 1423 жылы қабылданған Мазолиноға дейін қабылданды. Сонымен қатар, оның туындыларында бұл суретшінің ықпалының іздері байқалмайды. Кейбір зерттеушілер 1421 жылы Биччи ди Лоренцоның шеберханасында жұмыс істеді деп санайды және оған Сан-Эджидио шіркеуінің боялған терракоталы рельефін жатқызады. Алайда, бұл суретшілердің шығармаларының стилистикасы олардың байланысы туралы айту үшін тым өзгеше. 1421 жылдан бастап Мазаччоның інісі Джованни (Скеджа) Биччи-ди-Лоренцо шеберханасында жұмыс істеді.

Мазаччоның нағыз мұғалімдері Брунеллески мен Донателло болды. Мазаччоның Ренессанстың осы екі көрнекті шеберлерімен жеке байланысы туралы ақпарат сақталды. Олар оның үлкен жолдастары болды және суретші жетіле бастаған кезде олар алғашқы жетістіктерін жасап үлгерді. Брунеллески 1416 жылға қарай сызықты перспективаны әзірлеумен айналысты, оның іздерін рельефте көруге болады «Санкт шайқасы. Джордж айдаһармен бірге »Донателло - онымен бірге ол өзінің жаңалықтарымен бөлісті. Донателлодан Масаччо Орсанмичеле шіркеуі үшін осы мүсінші жасаған мүсіндерге тән адами қасиеттер туралы жаңа хабардар болды.

Флоренцияның өнері 15 ғасырдың басында «Халықаралық готика» деп аталатын стильде басым болды. Бұл стильдегі суретшілер өз суреттерінде лиризм мен шарттылыққа толы ақсүйек сұлулықтың ойдан шығарылған әлемін жасады. Салыстырмалы түрде Масаччо, Брунеллески және Донателлоның шығармалары натурализм мен қатал өмір прозасына толы болды. Егде жастағы достардың әсерінің іздерін Масаччоның ең алғашқы шығармасынан байқауға болады.

Дереккөздер

• Қазақ энциклопедиясы
• Романов Н.И., Мазаччо, “Уч. зап. МГУ”, в. 126. Труды кафедры общего искусствознания, кн. 1, М., 1947.