Карл Васильевич Нессельрода

Карл Васильевич

(Карл Роберт) (Nesselrode, Karl (Robert Vasilyevich), Count) (13 желтоқсан 1780 жыл, Лиссабон,Португалия – 23 наурыз 1862 жыл, Санкт-Петербург), граф, орыс мемлекеттік қайраткері, мәмлегер, канцлер (1845 жылдан).

1801 жылдан мәмлегерлік қазметте. 1822-1856 жылдары Ресей империясының сыртқы істер министрі. Оттоман империясының Ункяр-Искелесий келісімшартына қол қоюға (1833) және бұғаздар жөніндегі келісімге (1841) қол жеткізген. 1848 жылы Венгер көтерілісін басуға байланысты Австро-Венгрия әскери көмек көрсету шарасын бастаған. Балкандағы орыс әсер етуін күшейту жөніндегі оның саясаты Ресейдің халықаралық аренадан шығып қалуына және Ресей Қырым соғысының шиеленісе түсуіне әкеп соқты. Париж бейбітшілік келісімшарты аяқталған соң, 1856 жылы жұмыстан босатылған.

Биографиясы

Нессельроде Карл Вильгельм немiс, Пруссия және Ресейде, Франция, Голландия, Австрияда қызмет көрсеттi. Анасы оның ата-тегiмен еврей болды және дiни наным бойынша протестант болған. Олардың ұлы Карл Лиссабонда ағылшын кемесiнде дүниеге келдi, әкесі оның орыс елшiсі болған. Карл протестант болды және өмiр ақырына дейiн сол сияқты орысша сөйлеуге дұрыс үйренбедi. Iле-сала туулардан кейiн ол орыс флотына мичманмен болып жазылды. Оны Берлин гимназиясындағы үйренулерiнен кейiн 1796ж. әскерге Санкт-Петербургке келдi сонан соң I-шi Павл императорымен оған флотқа бiрiншi тағайындалуға рақым еткен; онда да осында да ол еш қабiлеттiлiктердi бiлдiрмедi және орнынан түсуге тез жiберiлдi.

Павел өлiмдеріен кейiн оны I-шi Александра таққа кiру туралы хабар қағазы бар герцогтiң ауласына вюртембергке жiберiдi. Ол Штутгарттан Берлинге ауыстырылды, сонан соң елшiлiктiң хатшысымен Гаагаға ауысты. Ол Германиядағы уақытында Меттернихпен танысты, сонда Дрезденде және танысуы достықтың тығызырағамын сонда австриялық елшiмен бұл тез өттi . Нессельроде Меттернихта төменнен жоғарыға қарады; соңғысы данышпан дипломатпен оны сықылданды, оның кеңестерi - әрдайым құтқарушы; Меттерних өз кезегiнде өз оқушысының әлсiздiктерiмен жақсы пайдалана алды. Нессельроде барлық ары қарай саясаттың негiзгi ойымен Австриясы бар одақ тылтиды.

Жанұясы

Нессельрод жерленген жер

• Әйелі: Гурьева Мария Дмитриқызы (1786—1849).

Бала-шағасы:

• Елена (1813 — до 1877), граф Михаилом Иринеевичем Хрептовичем тұрмысқа шыққан;
• Дмитрий (1816—1891), обер-гофмейстер болған,
• Мария (1820-?), Парижде Львом (Лео) Зеебах саксон елшісіне тұрмыста болған.

Дереккоөздер

• Нессельроде, «Autobiographie» (Париж, 1866 и русский перевод под заглавием «Записки» в «Русском Вестнике», 1865, 10);
• Нессельроде К.В. Неизданное письмо графа КВ. Нессельроде к И.Ф. Паскевичу-Эриванскому 11 мамыр 1829 ж. / Сообщ. А.П.М./ Исторический вестник, 1890. – Т. 39. - № 1. – С. 221-225. – Под загл.: Страничка из истории наших сношений с Персией, 1829 ж. Мұрағатталған 27 желтоқсанның 2013 жылы.;
• «Correspondance diplomatique du C-te Pozzo di Borgo et du C-te de Nesselrode 1814—1818» (Париж, 1890);
• Татищев С. С., «Внешняя политика императора Николая I» (СПб., 1887);
• Соловьёв С. М., «Император Александр I» (СПб., 1877).
• Мамай А. С. Амурский вопрос в дальневосточной политике России в середине XIX в. : Н. Н. Муравьев-Амурский. Дис. … канд. ист. наук. М., 1997
• Пикуль В. С. «Битва железных канцлеров»