Мазмұнға өту

Абай облысы

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Қазақстан облысы
Абай облысы
Әкімшілігі
Облыс орталығы

Семей

Аудандар саны

10

Ауылдық округтер саны

134

Кенттік әкімдіктер саны

2

Қалалық әкімдіктер саны

4

Ауыл саны

322

Әкімі

Нұрлан Телманұлы Ұранхаев[1]

Тарихы мен географиясы
Координаттары

49°00′ с. е. 80°00′ ш. б. / 49.000° с. е. 80.000° ш. б. / 49.000; 80.000 (G) (O) (Я)Координаттар: 49°00′ с. е. 80°00′ ш. б. / 49.000° с. е. 80.000° ш. б. / 49.000; 80.000 (G) (O) (Я)

Құрылған уақыты

8 маусым 2022 жыл

Жер аумағы

185,5 мың км² (6-шы орын)

Уақыт белдеуі

UTC+5:00

Экономикалық ауданы

Шығыс Қазақстан

Тұрғындары
Тұрғыны

610 189[2] адам (2023)(18 орын)

Тығыздығы

3,3 адам/км²

Ұлттық құрамы

қазақтар (78,78%), орыстар (16,00%), татарлар (1,84%), немістер (1,39%), украиндар (0,53%), ұйғырлар (0,18%), басқа ұлт өкілдері (1,28%)[3]

Сандық идентификаторлары
Автомобиль коды

18

Басқалары
Әкімдіктің мекенжайы

Семей қаласы, Мұхамедханов көшесі, №8

Абай облысының әкімдігі

Қазақстан картасындағы Абай облысы

Абай облысы — 2022 жылы құрылған Қазақстанның шығысындағы облыс. Әкімшілік орталығы – Семей қаласы.

Абай облысы оңтүстігінде Жетісу, солтүстік-батысында Павлодар, батысында Қарағанды, солтүстік-шығысында Шығыс Қазақстан облыстарымен, оңтүстік-шығысында Қытай Халық Республикасымен, солтүстігінде Ресей Федерациясымен шектеседі.

19 ғасырда Абай өңірінде Орта жүздің Найман (бұра, тәуке, қаратай, қаракерей, матай, садыр, төртуыл, терістанбал, ақнайман, байжігіт, жұмық, қарауылжасақ, сыбан), Арғын (Бәсентиін, Қаракесек, Тобықты), Тарақты, Керей және Уақ рулары мекендеген.

Абай облысының ізашары Семей облысы 1939 жылы 14 қазанда құрылды. Құрамына Семей қаласы мен Абыралы, Ақсуат, Аягөз, Белағаш, Жаңасемей, Жаңа Шүлбі, Жарма, Көкпекті, Мақаншы, Үржар, Шұбартау, Шыңғыстау аудандары кірді.

1939 жылдың 16 қазанында Шар ауданы құрылды.

1940 жылы Шыңғыстау ауданы Абай ауданы болып өзгертілді.

1944 жылы Белағаш ауданы Бородулиха болып өзгертіліп, Жаңа Покров ауданы құрылды.

1955 жылы Абыралы, 1957 жылы Жаңасемей аудандары таратылды.

1959 жылы Бесқарағай ауданы Павлодар облысынан Семей облысына берілді.

1962 жылы Бородулиха ауданы таратылды.

1963 жылы бұрынғы әкімшілік аудандардың орнына Абай, Аягөз, Бесқарағай, Бородулиха, Жарма, Көкпекті және Үржар ауылдық аудандары құрылды. Солармен бірге Шар өнеркәсіптік ауданы құрылды. Аягөз облыстық бағыныстағы қалаға айналды.

1964 жылдың соңында Шар өнеркәсіптік ауданы таратылып, Ақсуат және Шұбартау аудандары құрылды.

1966 жылы Жаңасемей, 1969 жылы Мақаншы, 1970 жылы Жаңа Шүлбі, 1972 жылы Шар, 1980 жылы Таскескен, 1990 жылы Абыралы аудандары құрылды.

1996 жылы Жаңасемей және Таскескен аудандары таратылды.

1997 жылы 23 қаңтарда Жаңа Шүлбі ауданы таратылды.

1997 жылы 3 мамырда Семей облысы таратылып, аумағы түгелдей Шығыс Қазақстан облысына берілді[4].

2022 жылы 8 маусымда бұрынғы Семей облысының аумағында Абай облысы құрылды. Құрамына Шығыс Қазақстан облысынан Абай, Аягөз, Бесқарағай, Бородулиха, Жарма, Көкпекті, Үржар аудандары берілді. Сонымен бірге Тарбағатай ауданынан Ақсуат ауданы бөлініп, бөлек аудан болып қайта құрылды.

2024 жылы 1 қаңтарда жаңадан Жаңасемей, Мақаншы аудандары құрылды.

Әкімшілік-аумақтық құрылысы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Облыстың 2022 жылғы әкімшілік бөлінісі

Абай облысы 2 облыстық маңызы бар қала мен 10 ауданға бөлінген:

Халқының саны (2009, 2021)[5]
Облыс аудандары мен қалалары 2009 2021 2021 2009-ға пайызбен Ерлер 2009 Ерлер 2021 2021 2009-ға пайызбен Әйелдер 2009 Әйелдер 2021 2021 2009-ға пайызбен
Абай ауданы 15258 14240 93,3 7600 7143 94 7658 7097 92,7
Ақсуат ауданы 21276 19916 93,6 10822 10209 94,3 10454 9707 92,9
Аягөз ауданы 74572 66956 89,8 36968 33678 91,1 37604 33278 88,5
Бесқарағай ауданы 22210 18296 82,4 10873 9056 83,3 11337 9240 81,5
Бородулиха ауданы 40167 33647 83,8 19601 16495 84,2 20566 17152 83,4
Жаңасемей ауданы 25228 20868 82,7 12456 10524 84,5 12772 10344 81
Жарма ауданы 44770 37460 83,7 22359 18951 84,8 22411 18509 82,6
Көкпекті ауданы 18375 13932 75,8 9256 7116 76,9 9119 6816 74,8
Мақаншы ауданы 32135 27467 85,5 16008 13850 86,5 16127 13617 84,4
Үржар ауданы 51039 43643 85,5 25446 21961 86,3 25593 21682 84,7
Курчатов қаласы 10127 10411 102,8 4817 5084 105,5 5310 5327 100,3
Семей қаласы 299264 303210 101,3 137702 144221 104,7 161562 158989 98,4
Жалпы 629193 589358 93,7 301452 287764 327741 301594 92

Абай облысының құрылу барысында Шығыс Қазақстан облысы құрамындағы екі аудан шағындалып, облыстар құрамдарына бөлінді:

  1. Нұрлан Телманұлы Ұранхаев (11.06.2022 бастап)

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]