Аддитивтік және бейаддитивтік

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Аддитивтік және бейаддитивтік (лат. additivus - үстеме; сөзбе сөз - қосу арқылы алынған) - бүтін мен оны құрайтын бөлшектер арасындағы арақатынастың үлгілерін бейнелейтін ұғым (Бөлшекпен бүтін). Аддитивтік қатынасы көбінесе мына түрде өрнектеледі: "бүтін бөлшектердің қосындысына тең; Бейаддитивтік қатынасы: бүтін бөлшектердің қосындысынан көп" (супераддитивтік), "бүтін бөлшектердің қосындысынан аз" (субаддитивтік). Материалдық объекті атаулының бәрінде Аддитивтік қасиеттер бар: мысалы, физ. жүйенің массасы жүйе бөлшектері массасының қосындысына тең. Алайда күрделі объектілердің көптеген қасиеттері Бейаддитивтік болып келеді, яғни бөлшектердің қасиеттеріне үлеспейтін қасиеттер көп болады. Мәселен, қоғам жекелеген индивидтердің қасиеттеріне көп болады. Мәселен, қоғам жекелеген индивидтердің қасиеттеріне сүйене отырып, түсіндіру мүмкін емес толып жатқан ерекшелуктермен сипатталады.

Методологиялықтұрғыда принцип бүтіннің қасиеттерін бөлшектердің қасиеттеріне сүйене отырып (немесе керісінше - бөлшектердің қасиеттерін бүттіннің қасиеттеріне сүйене отырып) егжей-тегжейлі түсіндіру мүмкіндігін көздейді, ал Бейаддитивтік принципі мұндай мүмкундікті жоққа шығарып, бүтіннің қасиеттерін (тиісінше - бөлшектердің қасиеттерін) түсіндіру үшін басқа негіздерді қолдануды талап етеді[1].

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Философиялық сөздік, Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 1996, 525 б., ISBN 5-89800-097-6