Аденозиндифосфат

Аденозиндифосфат (АДФ) — аденозиннен және фосфор қышқылының 2 қалдығынан тұратын нуклеотид. АДФ органикалық заттардың тотығуы нәтижесінде бөлінген бос химиялық қуатты (энергияны) пайдаланып, бейорганикалық фосфатпен фосфорлану реакциясына түсіп, аденозинтрифосфатты — АТФ-ті (бос энергияны жинақтаушы қосылыс) түзеді. Фосфорлану реакциясы жасушаның жалпы органеллаларының бірі — митохондрияларда жүреді. Химиялық формуласы - C₁₀H₁₅N₅O₁₀P₂.

АДФ (аденозиндифосфат) биологиялық жүйеде жұмыс істеу үшін қажетті энергияны тасымалдау арқылы қамтамасыз етеді — бұл бір көзден екінші көзге энергияны беру термодинамикалық процесі. Энергияның екі түрі бар: потенциалдық энергия және кинетикалық энергия.

Потенциалдық энергия — бұл сақталған немесе жұмыс істеуге дайын энергия.

Ал кинетикалық энергия — бұл қозғалыстағы объектінің энергиясы.

АТФ (аденозинтрифосфат)-тың маңыздылығы — оның фосфаттық байланыстарында потенциалдық энергияны сақтай алуында. Осы байланыстар арасындағы энергия кейін жұмыс істеуге берілуі мүмкін. Мысалы, ATP-дан миозин ақуызына энергияның берілуі бұлшықет жиырылуы кезінде актинмен байланысқанда оның құрылымының өзгеруіне (конформациялық өзгеріс) әкеледі.

ATP-тың түзілуі мен ыдырауының айналымы: 1 және 2 — сәйкесінше энергияның шығуы мен кіруін білдіреді.

Бір бұлшықет жиырылуын тиімді жүзеге асыру үшін миозин мен актин арасындағы бірнеше реакция қажет, сондықтан әрбір жиырылуға көп мөлшерде ATP қажет. Осы себепті, тірі ағзаларда ADP-дан ATP-ты қайта түзу үшін энергияны тиімді қалпына келтіру жолдары дамыған.

ATP-тың бір фосфор байланысын үзу шамамен 30.5 килоджоуль (7.3 ккал) энергия береді. ADP-ты қайтадан ATP-қа айналдыру — тағамдағы химиялық энергияны босату процесі арқылы жүзеге асады. Адам ағзасында бұл процесс үнемі митохондриядағы аэробты тыныс алу арқылы жүреді.

Өсімдіктер күн сәулесінен энергияны фотосинтез жолдары арқылы жинап, оны ADP-ты ATP-қа айналдыру үшін қолданады. Жануарлар — глюкоза мен басқа молекулаларды ыдырату арқылы бөлінген энергияны пайдаланып, ADP-ты ATP-қа айналдырады. Бұл ATP кейіннен өсуге және жасушаларды сақтау процесіне жұмсалады.