Айтбай мешіті

Айтбай мешіті – сәулет өнер ескерткіші. Қызылорда қаласында орналасқан.

1878 ж. Айтбай қажының қаржысына Әулиеата шеберлері Ысқақ пен Камал салған. Ауданы 22х16, биіктігі 14 м. Алдыңғы жағы үлкен портал болып келеді, күйдірілген қышпен өрнектелген, ортасындағы ойық-есік, екі жағынан төрт жалған терезе іспеттес оймышпен әшекейленген. Төбесі қаңылтырмен жабылып, іші сыланып, әктелген. 1980 ж. «Қазақ жобалау – қалпына келтіру» институты мешіттің толық қалпына келтіру-жөндеу жобасын жасады.

1950 жылы кинотеатр ретінде пайдаланылса, кейін ол жерге мектеп-интернат, 1970-71 жылы тігін цехы мекемесі орналастырылды. Ал, қазіргі таңда ғимаратқа мешіт міндеттері қайтарылды. Ғимарат тікбұрышты жоспарда күйдірілген кірпіштерден тұрғызылған. Іргетасы да дәл осындай кірпіштерден қаланған. Мешіт ішкі қабырға арқылы намаз оқу залына және вестибюльге бөлінген. Залдың ортасында темір жабындысымен жабылған, шатырға қарай жоғарылайтын күмбез кеңістігі орналасқан. Орталық бөлігіне жақын тұрған бөліктер шеткілеріне қарағанда тар болып келген. Орталық бөлік көркем безендірілген. Оның төменгі бөлігінде қабырғадан шығыңқы түрде орналасқан «көп қырлы» михраб, ал жоғарғысында картуштармен безендірілген аттик орналасқан. Қалған бөліктері бірдей безендірілген. Олар михраб деңгейінде шығыңқы кірпіштерден сәулелі арка түрінде аяқталған жапсырма «жиектемелермен» безендірілген. Жоғары жағында олар кіші қуыстармен «тігіс» түрінде безендіріліп, таспалы өрнектермен көмкерілген. Мешіттің ауласында, солтүстік-батыс және оңтүстік-шығыс жағында қызмет және тұрғын бөлмелері орналасқан. Мешіт ежелгі мұсылман культтік сәулет өнерінен өзгеше түрде салынған.

Галерея

• 
  Күзету туралы тақтасы ҚазКСР кезінен
• 
  Ғимараттың қасбеті - тарихи қалау
• 
  Мешітке кіру