Айша Ғарифқызы Ғалымбаева
Айша Ғарифқызы Ғалымбаева (29 желтоқсан 1917, Алматы облысы, Еңбекшіқазақ ауданы, Есік қаласы - 21 сәуір, 2008, Алматы) - қазақ кескіндемешісі және кино суретшісі, Қазақстан халық суретшісі (1967), Қазақстанның еңбек сіңірген өнер қайраткері (1961), Қазақ қыздарының арасынан шыққан алғашқы суретші.
Өмірбаяны
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- 1943 ж. Алматы көркемсурет училищесін бітірген.
- 1949 ж. Мәскеу жалпыодақтық кинематографистер институтының мода өнері факультетін бітірген.
Шығармашылығы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Оның еңбектерінде қазақ әйелдерінің көркем бейнесі талантты және нәзік бейнеленген. Суретшінің кез келген туындысынан халқының өнеріне деген ерекше махаббатты көруге болады.
Шығырмашыық жұмысын:
- "Махаббат туралы аңыз" (1954)
- "Шабандоз қыз" (1955)
- "Бұл Шұғылада болған еді" (1955) фильмдеріне эскиз жасаудан бастады.
Алғашқы кескіндемелік туыңдылары:
- "Тоқымашылар" (1951)
- "Г.Разиеваның портреті" (1952)
- "Автопортрет" (1956)
- "Халық таланттары" (1957)
- "Халық ісмері Б.Бәсенованың портреті" (1958)
- "Дастарқан" (1959).
20 ғасырдың 60-жылдары "Абай әні" кинофильмі желісіне арналған кескіндемелік шығармалар топтамасын ("Билер соты "Үйлену тойы", "Той", "Айтыс", "Кездесу", т.б.) салды. Сондай-ақ, әр алуан жанрларда жемісті еңбек етті. 60-70-жылдар Ғалымбаева шығармашылығының кемелденген кезеңі болды. Бұл уақытта суретші
- "Аяққалқан"
- "Жайлау соқпағы"
- "Көне көзе"
- "Қобыз"
- "Сары алма"
- "Қызыл апорт", т.б. пейзаждар мен натюрморттар
Қазақ бейнелеу енерінің алтын қорына енген:
- "Батыр ана" (1966)
- "Қазақстан әндері" (1962)
- "Ежелгі керамика" (1966)
- "Қостанай. Алтын 238 дән пирамидалары" (1971)
- "Бейбітшілік" триптихи (1975)
- "Жердің сыйы" (1978)
- "Береке" (1980), т.б. шығармаларын жазды.
Сәндік-монументтік сарындағы композициядарды салуда Ғалымбаеваның жаңа көркемдік ізденістері төмендегі шығармаларынан айқын байқалады:
- "Біз заманымызды мақтан етеміз" (1965)
- "Бір кесе қымыз" (1967; Қазақстанның Мемлекеттік сыйлығы, 1972);
Портрет жанрында:
- "ұлымның портреті" (1964)
- "Жазушы Ғарифқызы Мұстафиннің портреті" (1965)
- "К.Байсейітованың портреті" (1974)
- "Өнер зерттеуші Г. Сарықұлованың портреті" (1975)
- "Актриса С.Майқанованың Ш.Уалиханов анасының рөліндегі портреті" (1976)
- "Актриса Х.Бөкееваның "Абай" спектакліндегі Әйгерім реліндегі портреті" (1976)
- "Оралдық келін" (1978), т.б. шығармалары отандық суретшілердің осы жанрдағы үздік туындылары қатарынан орын алады.
Суретші шығармаларына тән нәзік лиризм оның 20 ғ-дың 90-жылдарындағы
- "Қызыл раушан гүлдері"
- "Шұғынық гүлдер"
- "Жемістер мен гүлдер" туындыларында айқын байқалады.
"Қазақтың ұлттық киімдері" (1958, 1976) альбомының авторлары. Ол Алматы керкемсурет училищесінде және ҚазПИ-де дәріс оқыды.[1]
Марапаттаулары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- "Еңбек айырмашылығы үшін" медалі (1959).
- Қазақ КСР еңбек сіңірген өнер қайраткері (1961).
- Қазақ КСР Халық суретшісі (1967).
- Шоқан Уәлиханов атындағы Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты (1972).
- Еңбек Қызыл Ту орденімен және "Құрмет Белгісі"орденімен марапатталған.
- Парасат Ордені (2007).
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Жетісу энциклопедия. - Алматы: «Арыс» баспасы, 2004 жыл. — 712 бет + 48 бет түрлі түсті суретті жапсырма. ISBN 9965-17-134-3
Сілтемелер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- "Қылқалам" - Айша Ғалымбаева YouTube сайтында
- Айша Ғалымбаева – киносуретші және ұлттық костюм білгірі Мұрағатталған 26 қарашаның 2021 жылы.
- 29 желтоқсанда туғандар
- 1917 жылы туғандар
- 21 сәуірде қайтыс болғандар
- 2008 жылы қайтыс болғандар
- Алфавит бойынша тұлғалар
- Алфавит бойынша суретшілер
- Есікте туғандар
- Алматыда қайтыс болғандар
- Еңбек Қызыл Туы орденінің иегерлері
- Құрмет Белгісі орденінің иегерлері
- Қазақстан халық суретшілері
- Қазақстан кескіндемешілері
- Қазақ КСР-інің еңбек сіңірген өнер қайраткерлері