Ай керек (ұлттық ойын)

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Ай керек - топтасып, ұжымдасып ойнайтын балалар ойынының атауы. Бұл ойынды ойнаушылар екі топқа бөлініп, әр топ өз іштерінен бір-бір топ басшысын сайлайды. Олар аралықтарына 15-20 қадам мөлшерде бір-бірлеріне қарама-қарсы сап түзеп, қол ұстасып тұрады. Сол кезде бір қолына ақ, бір қолына кара тас немесе екі түрлі түйме жасырған бір бала ортаға шығып, екі топтың топ басшыларынан:

- Бір қолымда ақ, бір қолымда қара тac бар, ақ тасты тауып алған топ ойын бастайды. Қане, қайсы қолымдағыны қайсысың аласыңдар? - деп сұрайды. Ақ тасты тапқан жақ ойын бастайды. Алдымен ойын бастаған топ:

Ай керек-ау, ай керек, 
Айдың жүзі дөңгелек. 
Күш-қайраты тым ерек, 
Шепті бұзар ер керек, 

— деп әндетеді. Оған екінші топтағылар:

Ай керек-ау, ай керек, 
Айдың жүзі дөңгелек. 
Күш-қайраты тым ерек, 
Мұнда бізден кім керек?!

- деп жауап қайырады. Сонда алғаш ойын бастаған топтағылар:

Ай керек-ау, ай керек, 
Айдың жүзі дөңгелек. 
Күш-қайраты тым ерек, 
Сізден бізге Пэлен керек! 

- деп қарсы топтағы өздері қалаған біреудің атын атайды. Аты аталған адам өз тобынан шығып, қарсы топқа қарап тұрып:

Ай керек-ау, ай керек, 
Айдың жүзі дөңгелек. 
Өз тобымнан тез шықтым, 
Шеп бұзуга мен шықтым! 

- деп екпіндете жүгіріп барып, қарсы жақтың қол ұстасып тұрған осалдау бір тұсынан жарып өтпек болады. Егер ол сол екпінімен топты жарып өтіп кетсе, сол топтағы өзі таңдаған бір адамды өз тобына әкеліп қосады. Ал жарып өте алмаса, өзі сол топта қалып қояды. Осыдан соң кезегі екінші топқа өтеді. Сөйтіп, ойын екі жақтың бір жағында бір адам қалғанға дейін жалғаса береді. Ай кере ойынында балаларда шапшаңдық, жүйріктік, өлең-жыр айту, бәсеке бірлік, батылдыққа үйрену тәрізді дағдылар мен қасиеттер қалыптасады. Ай керек деп аталатын ойынның шарттары мен ретін айгөлек, ақ серек, көк серек деп аталатын ойындарга өте ұқсас, соның бір нұсқасы деп қарауға болады.[1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия. - Алматы: DPS, 2011. - ISBN 978-601-7026-17-2