Албаниядағы ислам
Албаниядағы ислам — Албаниядағы исламның тарихы XIV ғасырда ислам Албания аумағына енген кезде басталады.
Сунниттік ислам албандар арасында, сондай-ақ түріктер жаулап алған Балқанның басқа халықтары арасында XVI ғасырдың аяғы – XVII ғасырдың басынан тарай бастады. Бұл діни таңдаудан гөрі саяси таңдау болды. Осман империясы Албанияның діни біркелкілігі мен бөлінуін пайдаланды. XVI ғасырда Осман империясы Албанияны жаулап алғаннан бері исламдандыру процесі аяқталды. Түрік билігі кезінде албандар исламды қабылдауды, ең алдымен, бұрынғы артықшылықтарды сақтау және мансап сатысын көтеру құралы ретінде қарастырды - исламды қабылдаған албандар Балқандағы түрік билігінің негізгі тірегі болды.[1]
Албания үшін Екінші дүниежүзілік соғыс тәуелсіздік үшін азаматтық күрес болып саналды. Албания немістерден азат етілгеннен кейін билікке коммунистік партия келеді, Ұлттық жиналыс жарияланып, конституциясы қабылданды. Осы уақытта Албанияны жарты мың жылдан астам уақыт бойы алға басып келе жатқан тәуелсіз мемлекет ретінде сипатталды. Алайда мемлекеттің тәуелсіздігі халықтың өзіне еркіндік әкелмеді. Албания Халықтық Социалистік Республикасы аумағында режимге қарсылар жойылды, өзін әлемдегі алғашқы атеистік мемлекет деп жариялайды, соның нәтижесінде дінге қарсы кемсітушілік және сенушілерді ауқымды қудалау болды. Барлық діни ғимараттар мемлекет меншігіне айналды. Діни рәсімдерге тыйым салынды, діни кітаптар жойылды, атеизм насихатталды.[2]
1990 жылы Албанияға дін бостандығы келді. Мешіттер, католиктік және православиелік шіркеулер қайта ашылды. Сүнниттер мен бекташи қауымдарына ресми түрде жұмыс істеуге мүмкіндік берілді. Алайда албандар арасында белсенді діни жаңғыру байқалмайды. Бұл, әсіресе, албандардың 70%-н құрайтын мұсылмандарға қатысты. Соңғы уақытта белсенді түрде салынып жатқан мешіттер жартылай қаңырап бос тұр. 1992 жылы Албанияның сол кездегі оңшыл үкіметінің Ислам Конференциясы Ұйымына (ИКҰ) кіру әрекеті қоғам мен елдегі ықпалды солшыл күштердің елеулі қарсылығына тап болды. Нәтижесінде Сауд Арабиясында өткен ИКҰ сессиясында сол кездегі президент Сали Бериша Албанияның ұйымға мүше болғанына қарамастан, бұл, ең алдымен, исламдануға ешқандай елеулі алғышарттар жоқ зайырлы мемлекет екенін мәлімдеді. Елде жұмыс істейтін мұсылман миссионерлері халықтың діни білімге деген қызығушылықтарының салыстырмалы түрде төмен екенін атап өтті.
Ислам ықпалының өсуіне Албанияның және жалпы албан халқының еуроцентристік бағыттылығы айтарлықтай кедергі келтіреді. 90-жылдардың ортасында ел зиялылары арасында албан халқының исламнан бас тартып, еуропалық мәдениет пен католик шіркеуінің қатарына қайтару туралы идея болды. Оны, атап айтқанда, белгілі албан ақыны және жазушысы Исмаил Кадаре белсенді түрде насихаттады.[3][4][5]
Галарея
[өңдеу | қайнарын өңдеу]-
Корчадағы Мирахори мешіті -
Тирананың үлкен мешіті -
Шкодердегі Эбу Бекер мешіті -
Дельвиндегі мешіт
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Албаниядағы дін: Ислам. Тексерілді, 26 сәуір 2025.
- ↑ Албанияда ислам дінінің қалыптасуы және жаңғыруы. Тексерілді, 26 сәуір 2025.
- ↑ Албан дінінің ерекшеліктері. Тексерілді, 26 сәуір 2025.
- ↑ Албаниядағы ислам. Тексерілді, 26 сәуір 2025.
- ↑ Албания Республикасындағы ислам. Тексерілді, 26 сәуір 2025.