Алып қара құс
Алып қара құс — халық күйі. Орындаушы - С. Рысқұлұлы. Нотаға түсірген Б. Мүптекеев
Күйдің аңызы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Баяғыда кемпір мен шал мал бағыпты. Тоғыз ұлы бірінен соң бірі ес біле бастағанда, шетіней береді екен. Оныншы ұлы дүниеге келгенде, шілдехананың үстіне құдайы қонақ келіп қоныпты. Қонақ кетерінде: «Сіздің балаларыңыздың иесі алып қара құс. Сол иесіне жетпей, тіл көзден өледі екен. Бұл ауылдан жыраққа кетіңдер. Ұлыңыз ер жеткен соң ораласыздар»,- дейді. Кеткен соң: «Қонақ-Қыздар, айтқаны жөн болар», - деп кемпір мен шал бір түнде көшіп, бір тоғайдың шетіне барып үйлерін тігіп, сонда өмір сүре бастайды. Бала үш-төрт жасқа келеді. Күндердің күнінде шал аңға шығып, жебесіне еш нәрсе ілінбей, арып-шашып қайтып келе жатса, аспаннан бір алып қара құс көрінеді. Тырнағына қыстырған қызырғаны бар. Мұны көріп шал: «Дәу де болса, сен еліктің лағын әкетіп бара жатсың ғой»,- деп көздеп тұрып үш мәрте атады. Сонда құс қалықтап барып үлкен дарияның арғы жағына құлайды. Шал олжаға кенелдім деп масаттанып, сал жасап дарияның арғы жағына әрең өтіп, құсқа жетіп барса, қасында сұлап өзінің баласы жатады. Тасқа ұрылған алып қара құста жан жоқ. Шал жылап-еңіреп, етегі жасқа толып отырғанда, құсқа жан да, тіл де бітіпті: «Ей, аңшы, сенің ұлдарыңның көктегі иесі мен едім. Тоғыз ұлынды елің өлтірді. Соңғы оныншы ұлды да көктегі иесінен айырдың»,- деп өледі.
Қолданылған ідебиет[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Қазақ музыкасы, Алматы. 2005 жыл-494 бет