Аманұлла хан

Аманұлла хан
парсы: امان‌الله خان‎
Ауғанстанның 10-шы әмірі Аманулла-хан
Туған күні	1 маусым 1892 (1892-06-01)
Туған жері	Пагман
Қайтыс болған күні	25 сәуір 1960 (1960-04-25) (67 жас)
Қайтыс болған жері	Цюрих, Швейцария
Ұлты	Пуштун
Қызметі	Ауғанстан королы (21.02.1919—14.01.1929).
Әкесі	Хабибулла-хан
Жұбайы	Сорайя Тарзи
Балалары	Аменах Ша Бегум ханшайым Абедах Биби Ширинджан ханшайым Мелиха Сёкер ханшайым Рахматулла ханзада Сейфулла ханзада (балалық шағында тырысқақтан қайты болған) Химаятулла ханзада (балалық шағында пневмониядан қайты болған) Аделах (Ангелина) ханшайым Эхсанулла ханзада Үндістан ханшайым Нагия (Дуген) ханшайым

Аманұлла хан (парсы: امان‌الله خان‎; 1 маусым, 1892 жыл, Пагман, Ауғанстан – 25 сәуір, 1960 жыл, Цюрих, Швейцария) — Ауғанстанның 10-шы әмірі, Ауғанстан королы (21.02.1919—14.01.1929).

Биографиясы

Аманұлла-хан Түркияның бірінші президенті Мұстафа Кемал Ататүрікпен, Анкара, 1928 ж.

Хабибулла-хан әмірдің баласы.

1919 ж. 21 ақпанда өкімет басына келісімен, Ауғанстанды тәуелсіз ел деп жариялады (28.02.1919 ж).

1919 ж. үшінші ағылшын-ауған соғысы бассталды. Нәтижесінде Англия 1921 ж. Ауғанстанның тәуелсіздігін мойындады.

Аманулла-хан мен В.И.Лениннің келісуі бойынша, 1919 ж. Ауғанстан мен Совет одағы арасында дипломатиялық қатынас орнатылды. 1921 ж. совет-ауған арасында бейтараптық сақтау, бір-біріне шабуыл жасамау тіралы шарт жасалып, 1926 ж. бекітілді. 1927—1928 жылдары Аманулла Үндістанға, Таяу Шығыстың бірқатар елдеріне, Батыс Еуропа елдеріне достық сапрымен барған. 1928 ж. Аманулла-хан КСРО-ға келіп қайтты.

Аманулла-хан жүргізген реформалар елдің бірлігін нығайтып, экономиканы дамытуға себепші болды. Сонымен бірге, салықтың көбеюі қарапайым халықта наразылық туғызды. 1928-1929 ж. ағылшындардың қолдауымен Бачаи Сакао үкіметке қарсы көтеріліс бастады. Нәтижесінде Аманулла-хан тақтан түсуге мәжбүр болды. Елден безіп, Италияда өмір сүрді. 1948 ж. Цюрихте қайтыс болды. Жалалабад қаласында (Ауғанстан) жерленді.

Сыртқа сілтемелер

• Life of Amir Amanullah Khan in pictures Мұрағатталған 7 наурыздың 2013 жылы.
• Amanulla Khan: Betrayal of Nadir Khan
• Ghazi Amanullah Khan City Мұрағатталған 30 наурыздың 2012 жылы. next to Jalalabad
• Ghazi Amanullah Khan City on YouTube

• «Родоводта» бұл тұлғаға қатысты шежіре бар: Аманұлла хан

  Дереккөздер

  • “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998