Амстердамдағы израильдіктерге жасалған шабуылдар (2024)
| Амстердамдағы израильдіктерге жасалған шабуылдар | |
.jpg) Тәртіпсіздік алғаш рет басталған Амстердамдағы Дам алаңы. 2012 жылғы сурет | |
| Дата | 2024 жыл 7 қараша |
|---|---|
| Орны | Амстердам,  Нидерланд
|
| Шығын | |
| Өлім | 0 |
| Жарақат алғандар | әртүрлі бағалаулар бойынша: 10-нан 30-ға дейін жараланған[1] |
| Мүліктік шығын | автомобильдер, трамвайлар, велосипедтер[2] |
| Айыпталушылар | 7 қарашада кем дегенде 62 адам, ал 11 қарашада тағы 8 адам (5 қарашада 7 және 3 қарашада 11 қарашада болған оқиға үшін) қамауға алынды. |
өңдеу  |
|
Амстердамдағы израильдіктерге жасалған шабуылдар (ағылш. November 2024 Amsterdam riots) — 2024 жылғы 7 қарашада Нидерландтың «Аякс» клубы мен Израильдің «Маккаби» клубы арасындағы УЕФА Еуропа Лигасы матчынан кейін Амстердамның бірнеше ауданында[1] «Маккаби» клубының израильдік жанкүйерлеріне жаппай шабуылдар жасалды.[3]
Әртүрлі ақпарат құралдары мен Израиль мен Нидерландтың ресми тұлғалары шабуылдың үйлестірілген сипатына және еврей мен израильдік тұрғындарды әдейі нысанаға алғанына байланысты бұл тәртіпсіздіктерді антисемиттік деп атап, оларды «ойран» деп сипаттады. Нидерланд полициясы қылмыскерлердің «израильдік жанкүйерлерді әдейі іздеп тауып, оларға шабуыл жасап, соққыға жыққанын» мәлімдеді[4] және 60-тан астам адамды ұстады. Бес адам ауруханаға жатқызылды.
Оқиғалар барысы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Нидерландтың «Аякс» клубы мен Израильдің «Маккаби» клубы арасындағы матч 2024/2025 жылғы УЕФА Еуропа Лигасының топтық кезеңі аясында «Йохан Кройф Аренада» өтті. Матч барысында ешқандай оқыс оқиға тіркелмеді, «Аякс» командасы 5:0 есебімен жеңіске жетті.[5] «Аякс» клубы ұзақ уақыт бойы өзін еврейлермен байланыстырып келеді, филосемитизм – клуб идеологиясының бір бөлігі болып саналады.[6]
Матч алдында Моссад израильдіктер мен еврейлерге төнуі мүмкін қауіп туралы ескертіп, Нидерланды билігіне футбол стадионы мен жанкүйерлер тоқтаған қонақ үйлер маңындағы қауіпсіздік шараларын күшейтуді талап етіп, ресми ескерту жіберді.[7] Қалада полиция қызметкерлерінің[8] саны 1200-ге дейін көбейтілді.[9] Әлеуметтік желілерде ер адам израильдіктерге шабуыл жасауға үндеген бейнежазба кеңінен тарады. Оны ондаған мың адам көрді. Бейнежазбада арнайы қолғап киіп, Амстердамның нақты орындарына баруға шақыру болған.[10] Матч алдында Палестинаны қолдаған наразылықтар ұйымдастырылды. Оларға қатысқан топтардың бірі наразылық білдірушілерге «қатты зорлық-зомбылыққа дайын болу» керектігі жайлы ескерткен.[11]
2024 жылғы 6 қараша, сәрсенбі кешкісін Галей Биньяминда Цува есімді азаматқа шамамен 20 адамнан тұратын топ шабуыл жасады. Олар оның ұлтын анықтау үшін төлқұжатын көрсетуін талап еткен. Цува төлқұжаты жоқ екенін айтқан кезде, бұзақылар оны жерге құлатып, бетіне тебуге кіріскен. Оны жеті-сегіз адам есінен танғанша ұрған. Есін жиналғанда, қаны сорғалап, тістері сынған күйде жедел жәрдем көлігінде жатқан.[12]
Түн жарымында «Маккаби» командасының шамамен 50 жанкүйері «Fuck you Palestine» деп айқайлап, бір ғимараттың үстінен Палестина туын жұлып тастады.[9] Кейін олар бөлініп, бірнеше такси көлігіне шабуыл жасаған.[13] Амстердамдағы такси жүргізушілері бұл әрекетке жауап ретінде әлеуметтік желі арқылы бірігіп, бірнеше жүздеген жанкүйер жиналған казиноға қарай топтасып барған. Алайда полиция қақтығыстың алдын алуға үлгерді.[14] Осы оқиғаға байланысты Амстердам мэрі Фемке Халсема футбол клубтарының басшылығымен, Нидерландтағы Израиль елшісімен және такси жүргізушілерінің кәсіби ұйымдарымен байланысып, жанкүйерлерге, Израильден келген туристерге және такси жүргізушілеріне қауіпсіздікті сақтау, саяси арандатушылықтар мен қақтығыстардан аулақ болу қажеттігі туралы үндеу жеткізуді сұрады.[15]
2024 жылғы 7 қараша, бейсенбі күні күндіз Палестинаны қолдаушылар мен «Маккаби» жанкүйерлері арасында қақтығыстар болды, бірақ полиция екі топты бөліп, зорлық-зомбылықтың алдын алды. Осы уақытта интернетте Израильден келген жанкүйерлерге шабуыл жасауға шақырған, антисемиттік ұрандар бар хабарламалар көбейе бастады. Матч қарсаңында Амстердам билігі зорлық-зомбылықтың алдын алу мақсатында Палестина жақтастарына ойын өтетін стадион маңында митинг өткізуге тыйым салды.[16] Алайда бұл шараларға қарамастан, пропалестиналық наразылық білдірушілер билік талабына бағынбай, стадионға жетуге тырысты.[8]
Матч басталар алдында, бейсенбі күні, Амстердам көшелерінде демонстранттар Палестина тулары мен жүгіріп жүрген.[5][17][18][19] «Маккаби» жанкүйерлері бір Палестина туын өртеп,[17] ХАМАС тарапынан ұрланған адамдардың суреттері бейнеленген баннерлер ұстап тұрды.[20] Олар «Арабтар өлсін» және «Let the IDF win. We will fuck the Arabs» («ИДФ жеңсін. Біз арабтарды...») деп айқайлап,[21][19] Испаниядағы су тасқыны құрбандарына арналған бір минут үнсіздікті мазақтап, ысқырып жіберді.[11][22]
The Telegraph редакциясы анықтағандай, израильдіктерге қарсы шабуылдар — «еврейлерге аңшылық» деп аталған әрекеттер — шабуылға бір күн қалғанда топтық чатта жоспарланып, үйлестірілген. Чаттағы қатысушылар матч аяқталғаннан кейін түнде шабуылдарды бастауға келіскен.[23]
Амстердам такси жүргізушілері де Израильдік футбол жанкүйерлеріне шабуыл жасау үшін әлеуметтік желілер арқылы өзара байланыс орнатқан.[24][25] Миландағы Католикалық университеттің экстремизм және терроризм жөніндегі маманы Джованни Джакалоне жазғандай, «жанкүйерлерді қылмыстық топтардың қолына әкеліп берген және олардың қозғалысы туралы ақпаратты жеткізген опасыз серіктес-таксистер басты рөл атқарғаны анықталды. Мұны бірнеше ұсталған чат жазбалары да дәлелдеді».[26]
Матч аяқталғаннан кейін (шамамен 23:00-де) «Маккаби» жанкүйерлерін полиция қызметкерлері метроға дейін бірге ертіп жүрді.[22] Жол бойында олар арабтарға қарсы әндер айтып жүрген. Түн ортасынан кейін Палестинаны қолдаушылар палестиналық тулармен израильдік жанкүйерлерге шабуыл жасап,[27] «Free Palestine» («Палестинаға бостандық») деп айқайлап,[28] израильдіктерді қоршап, ұрып-соғып, тіпті пышақпен қудалаған.[29] Полиция тәртіпсіздікті тоқтатуға тырысқанымен, нәтиже болмады.[9]
Куәгерлердің айтуынша, пропалестиналық белсенділер пышақпен жарақат салуға тырысып, адамдарды өзенге лақтырған, израильдіктерді ұрып-соғып, бетіне түкіру әрекеттері болған.[29] «Маарив» басылымы кем дегенде бір израильдікті ұрлау әрекеті жөнінде хабарлады. Көптеген жанкүйерлер қауіпсіздік іздеп, дүкендер мен қонақ үйлерге тығылып, іштен бекітілген.[29] Шабуылдаушылар бір жанкүйерді көлікпен қағып кеткен, ал екіншісін каналға итеріп жіберген.[20][30] Ашулы топтар көшедегі кездейсоқ адамдарға жақындап, олардың ұлтын сұраған.[31] Түн ортасына қарай Дам алаңы маңында «Маккаби» жанкүйерлерінің бір тобы таяқпен қаруланып, вандалдық әрекеттер жасаған. Израиль футбол клубының символикасы бар киім киген ер адамдардың құрылыс алаңынан алынған тақтайлар мен құбырларды қару ретінде қолданған сәттері видеоға түсіп қалған.[9][15]
Кем дегенде он еврей жарақат алды, олардың екеуінің жағдайы ауыр деп хабарланды (соның бірін әдейі көлікпен қағып кеткен).[32] Жараланған израильдіктердің төлқұжаттарының ұрланғаны туралы мәліметтер бар.[33] Бес жанкүйерге ауруханаға жатқызу қажет болған.
Израильдік азаматты мопед мінген адамдар соғып жатқанда, оған көмектеспек болған екі британ туристі де шабуылға ұшырады.[34] Лондоннан келген 33 жастағы жігіт израильдікті қорғауға тырысқанда, шабуылдаушылар одан төлқұжатын көрсетуді талап етіп, оның еврей екенін тексермек болды. Бас тартқан соң, шабуылдаушылар оның бетіне ұрып, қан ағып, көзілдірігі сынған. Кейін тағы екі ондаған адам келіп, оны ұра бастаған. Сол сәтте шабуылдаушылардың бірі басшысына «ол еврей емес» деп тоқтатуға тырысқанда, басшы: «Иә, бірақ ол еврейге көмектесті ғой» деп жауап берген.[35]
Израильдің солтүстігіндегі Касра-Самия атты друз ауылынан шыққан, «Маккаби Тель-Авив» жанкүйері Мельхем Асад ондаған израильдікті шабуылдаушылардан құтқарып қалды. Матч алдында және оның өту кезінде күзет күшейтілгенін байқаған, алайда ойын аяқталған соң қауіпсіздік шараларының жоққа жуық болғанын көрген. Сондай-ақ араб тілінде сөйлеп жүрген адамдардың: «Кімде «Маккаби» футболкасы мен израиль символикасы бар – соны өлгенше ұрыңдар» деген сөздерін естіген. Осыдан кейін Мельхем Асад оларға иврит тілінде сөйлейтіндер бұл аумақтан кетіп қалғанын айтып, шатастыруға тырысқан. Жанкүйерлерге ивритше сөйлемеуді және клубтың логотипі бар футболкаларын жасыруды кеңес еткен.[36] Араб тілінде сөйлейтін экстремистерді басқа бағытқа жіберіп, өзі жүгіріп барып, израильдіктерге «зиян келтіргісі келетін мигранттар барын» ескерткен.[37] Израильдіктерді қауіпсіз орынға алып бара жатып, Мельхем қасындағы топты араб тілінде қатты дауыстап сөйлеп қорғаштаған, осылайша шабуылдаушылар оны өз адамы деп ойлап, топқа тиіспеген.[38]
13 израильдік азаматпен ұзақ уақыт бойы байланыс болмаған, бірақ шамамен күндізгі 15:00-де олардың барлығы табылды.[39] 30 адам тұтқындалған, кейін бұл сан 68-ге жеткен. Олардың ішінде 49-ы — Нидерланд азаматтары, 10-ы — израильдіктер, ал үшеуінің азаматтығы анықталмаған.[40]
Тәртіпсіздіктерден кейін Израильден El Al әуе компаниясы шұғыл рейстер жіберіп, 2000-нан астам адамды елге қайтарды.[38] Израильге оралған кезде «Маккаби» жанкүйерлері әуежайда Амстердамда қолданған антиарабтық, нәсілшіл ұрандарды қайта айқайлап жатты. Солардың ішінде: «Why is school out of Gaza? There are no children left there» («Неге Газада мектеп жұмыс істемейді? Себебі ол жерде балалар қалған жоқ») деген ұран да болды.[41]
Екінші толқын
[өңдеу | қайнарын өңдеу]2024 жылғы 11 қарашада, израильдіктерге жасалған шабуылдан төрт күн өткен соң, Амстердамда антисемиттік тәртіпсіздіктер орын алды.[42][43][44] Қолдарында таяқ пен петарда болған вандалдар көліктер мен велосипедтерді сындырды, танымал трамвайлардың бірін өртеп жіберді, антисемиттік ұрандар айтып, бір велосипедшіні ұрып-соқты.
Бұл тәртіпсіздіктерге әлеуметтік желілер арқылы шақырту жасалған.[45][46]
2024 жылғы 11 қараша кешкі сағат 19:15 шамасында Амстердамның батысындағы Слотермеер ауданындағы '40-'45 орталық алаңында тәртіпсіздіктер орын алды.[42] Оған ондаған адам қатысқан. Қолдарында таяқ пен петарда болған вандалдар көліктерді сындырып, танымал трамвайлардың біріне от қойып,[47] антисемиттік ұрандар айтқан.[43][48] Абырой болғанда, трамвайда жолаушылар болмаған[44] немесе ешкім зардап шекпеген.
Амстердамда скутер мінген бүлікшілер қоқыс шашып, «Kanker Joden» («Рак ауруы — еврейлер» деген ауыр тіл тигізу) деп айқайлаған. Беттерін маскамен жауып алған шабуылдаушылар сонымен қатар «Палестинаға бостандық!» деп ұрандатқан.[47] Бұл тәртіпсіздіктер жұма күнгі шабуылдардан кейін билік енгізген үш күндік кез келген митингке тыйым салуға қарамастан орын алған.[49][46] Жолында кездескен велосипедші күшпен велосипедтен түсіріліп, топпен ұрып-соғылған. Олар басқа велосипедтерді де қиратқан. Сауда орталығында жүрген адамдар артқы есіктер арқылы қашуға мәжбүр болған, ал орталықтың өзі жабылып қалған. Кейін бүлікшілер полицияға да шабуыл жасаған.[50] Тәртіпті қалпына келтіру үшін оқиға орнына тікұшақ жіберілген,[51] алаң үстінде ұзақ уақыт айналып ұшып жүрген.[46]
Реакциялар
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Нидерланд
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Амстердам мэрі Фемке Халсема екі клуб жанкүйерлері арасында ешқандай өшпенділік болмағанын мәлімдеді. Ол шабуылдаушылардың әрекеттері үйлестірілген Telegram топтарында «еврейлерге аңшылық» жасауға шақырулар таратылғанын айтып, оқиғаны «ойран» деп сипаттады. Халсема бұл қылмыстың қала орталығында орын алғанымен, Таяу Шығыстағы жағдайға қатысты наразылықтармен еш байланысы жоқ екенін атап өтті.[52] Алайда кейінірек «ойран» терминін қолданғанына өкініш білдіріп, бұл сөздің кейіннен саяси насихат пен Амстердамда тұратын иммигранттарға қарсы кемсітушілік мақсатында қолданылып кеткенін айтты.[53]
Нидерланд Премьер-министрі Дик Схоф бұл шабуылдарды қатаң айыптап, Израиль Премьер-министрі Биньямин Нетаньяхумен телефон арқылы сөйлесу барысында кінәлілерді тауып, жауапқа тартуға уәде берді.[54] Ол: «Маккаби жанкүйерлерінің әрекеттеріне қатысты кез келген наразылық кейін Амстердамда еврейлерге жасалған шабуылдарды ақтай алмайды» деп мәлімдеді.[55]
Нидерланд королі Виллем-Александр: «Біз антисемитизмге көз жұма қарамауымыз керек», – деп мәлімдеп, Амстердам орталығында израильдік футбол жанкүйерлеріне жасалған қатыгез шабуылдардан кейін «еврейлер Нидерландыда өзін қауіпсіз сезінуі тиіс» екенін атап өтті.
Нидерланд Өкілдер палатасының депутаты және парламенттегі ең ірі антиисламдық «Еркіндік партиясының» жетекшісі Герт Вилдерс әлеуметтік желі X-те (бұрынғы Twitter) былай деп жазды[56][57]:
| “ | «Біз (Нидерланды) Еуропаның Газасына айналдық. Палестина тулары бар мұсылмандар еврейлерге аңшылық жасап жүр. Мен мұны ешқашан қабылдамаймын. Израиль азаматтарын қорғай алмағаны үшін билік жауапқа тартылуы керек. Бұған енді ешқашан жол берілмеуі тиіс.» | ” |
Израиль
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Израильдің БҰҰ-дағы елшісі Дэнни Данон: «Біз Голландия көшелерінде израильдіктер мен еврейлерге қарсы зорлық-зомбылық туралы өте алаңдатарлық хабарламалар алып жатырмыз. Қазіргі уақытта Еуропада 2024 жылы ойран болып жатыр» деді.[58] Израиль премьер-министрі Беньямин Нетаньяху: «Бұл біз күресіп жатқан радикалды терроризмнің шынайы бет-бейнесі. Батыс әлемі қазір оянуы керек!»[59]
Палестина
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Палестина Сыртқы істер министрлігі мәлімдеме жасап, барлық зорлық-зомбылық түрлерін айыптайтынын білдіріп, алайда «Маккаби» жақтастары тарапынан арабтарға қарсы нәсілшілдік пен палестиналық туды қорлауды сынға алды. Министрлік астанада үш күн бойы орын алған, «нәсілшіл көзқарастарымен» танымал фанаттар жасаған «зорлық-зомбылық әрекеттеріне» байланысты алаңдаушылық білдірді.[60][61][62]
Палестина футбол қауымдастығы бұл оқиғаға «аса алаңдап отырғанын» мәлімдеп, «Маккаби» жанкүйерлері тарапынан білдірілген палестиналықтарға қарсы нәсілшілдік пен исламофобияны айыптады. Қауымдастық «ФИФА-ға мұндай өшпенділікке толы әрекеттерді дәлелдейтін ауқымды материал тапсырғанын, алайда нақты шаралар әлі қабылданбағанын» атап өтті.[63] France 24 дерегінше, Еуропадағы бірде-бір көшбасшы Израиль жанкүйерлері жасаған арабтарға қарсы нәсілшіл айқайлар мен зорлық-зомбылық әрекеттерін айыптамаған.[64]
Халықаралық реакция
[өңдеу | қайнарын өңдеу]АҚШ-тың антисемитизмге қарсы күрес жөніндегі арнайы өкілі Дебора Липштадт бұл шабуылдарға қатты шошынғанын айтып, оларды классикалық ойранмен салыстырды.[54] Нидерланд пен Израиль шенеуніктері бұл оқиғаның қозғаушы күші антисемитизм екенін мәлімдеді.[65] Лондон колледж университетінің саясаттанушысы Владимир Пастухов бұл оқиғаны Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі алғашқы толыққанды ойран деп атады.[66]
Израиль азаматтарына қарсы жасалған зорлық-зомбылықты Еуропа елдері, АҚШ және Израиль басшылары айыптады. Көптеген саясаткерлер бұл оқиғаның 1938 жылғы нацистік ойрандарға — Хрусталь түніне арналған еске алу шараларының қарсаңында болғанына назар аударды.[67]
Сот барысы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]2024 жылғы 24 желтоқсанда Амстердамның аудандық соты шабуылдарға қатысқан бес адамды бірнеше қылмыс бойынша кінәлі деп таныды. Ең қатаң жаза — 6 айға бас бостандығынан айыру болды.[68]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ a b Stabbings, car ramming as Maccabi Tel Aviv soccer fans violently attacked in Amsterdam after match (ағыл.) (8 November 2024).
- ↑ Амстердамдағы тәртіпсіздіктер: наразылық білдірушілер трамвайды өртеп, көліктерді қиратты (қаз.). caravan-info (12 қараша 2024). Тексерілді, 12 шілде 2025.
- ↑ Ғалиасқар Думан Нидерланды астанасындағы тәртіпсіздіктер басылмай тұр (қаз.). ulysmedia.kz (12 қараша 2024). Тексерілді, 12 шілде 2025.
- ↑ Corder, Mike Attackers assaulted Israeli fans after a soccer match in Amsterdam, leaving 5 people hospitalized (ағыл.) (8 November 2024). Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ a b Kent, Eugenia Yosef, Edward Szekeres, Lauren Israeli soccer fans attacked in Amsterdam, in what Dutch authorities call antisemitic incidents (ағыл.) (8 November 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 9 қараша 2024. Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ The Strange History Behind the Anti-Semitic Dutch Soccer Attacks (ағыл.) (9 November 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 9 қараша 2024. Тексерілді, 9 қараша 2024.
- ↑ The Mossad warned of a threat in the Netherlands ahead of the pogrom - report (ағыл.) (8 November 2024).
- ↑ a b Israeli soccer fans attacked in Amsterdam, in what Dutch authorities call antisemitic incidents (ағыл.). Басты дереккөзінен мұрағатталған 9 қараша 2024. Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ a b c d How violence unfolded after a soccer match between Israeli and Dutch teams (ағыл.) (13 November 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 17 қараша 2024. Тексерілді, 17 қараша 2024.
- ↑ Verlaan, Daniël 'Wees daar strijders!': zo werden de aanvallen op Israëlische supporters georganiseerd (нид.) (9 November 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 9 қараша 2024. Тексерілді, 9 қараша 2024.
- ↑ a b 'Anti-Semitic hit-and-run squad' attacks leave Israeli soccer fans scrambling to leave Amsterdam, vowing to never return (en-AU), ABC News (8 қараша 2024).
- ↑ 'They shouted Jewish, IDF': Israeli football fans describe attack in Amsterdam (ағыл.) (8 November 2024). Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ Hooligans van Maccabi Tel Aviv mishandelen taxichauffeur in Amsterdam (нид.) (8 қараша 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 11 қараша 2024. Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ Amsterdam bans protests for three days following violent attacks on Israeli soccer fans (ағыл.). Басты дереккөзінен мұрағатталған 8 қараша 2024. Тексерілді, 9 қараша 2024.
- ↑ a b Council Letter of Facts of Violence Incidents of Violence (11 қараша 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 18 қараша 2024. Тексерілді, 18 қараша 2024.
- ↑ Amsterdam bans pro-Palestine protesters from rallying outside Ajax-Maccabi TLV match (ағыл.), The Jerusalem Post (7 November 2024). Тексерілді 8 қарашаның 2024.
- ↑ a b Israeli fans attacked after soccer match in Amsterdam, The Washington Post (8 қараша 2024).
- ↑ Video footage shows Israeli soccer fans taunting Arabs in Amsterdam with anti-Palestinian chants Мұрағатталған 9 қарашаның 2024 жылы.. Times of Israel
- ↑ a b Israeli soccer fans attacked in Amsterdam (ағыл.) (8 November 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 қараша 2024. Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ a b Crisp, James. 'Jew hunt' condemned after pro-Palestinian mob attacks football fans in Amsterdam (ағыл.), The Telegraph (8 November 2024).
- ↑ Israeli football fans attacked after match in Amsterdam – video report (8 қараша 2024). Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ a b What we know about violence involving football fans in Amsterdam (ағыл.) (8 November 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 9 қараша 2024. Тексерілді, 9 қараша 2024.
- ↑ Rayner, Gordon. Revealed: How Pro-Palestinian mob organised via WhatsApp to ‘Hunt Jews’ across Amsterdam (ағыл.) (8 қараша 2024). Тексерілді 9 қарашаның 2024.
- ↑ Amsterdam taxi drivers accused of using social media to coordinate attacks on Israeli football fans (ағыл.). https://www.thejc.com+(10 November 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 11 қараша 2024. Тексерілді, 10 қараша 2024.
- ↑ Amsterdam pogrom: Israeli-Druze soccer fan spoke in Arabic & saved Jewish friends (ағыл.). The Jerusalem Post (8 November 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 9 қараша 2024. Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ Giovanni Giacalone The Amsterdam pogrom against Jews: what went wrong? Almost everything (ағыл.). Times Of Israel (8 November 2024). Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ В Амстердаме люди с палестинскими флагами напали на израильских футбольных болельщиков после матча «Аякса» и «Маккаби» (орыс.) (8 ноября 2024). Тексерілді, 9 қараша 2024.
- ↑ Assailants shouting ‘free Palestine’ brutally attack Israeli soccer fans in Amsterdam (ағыл.) (8 November 2024). Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ a b c 'We were ambushed': Pogrom in Amsterdam wounds several, potential hostage situation (ағыл.) (8 November 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 қараша 2024. Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ Eichner, Itamar. Israel confirms all missing fans accounted for after Amsterdam attacks; IDF bans troop travel (ағыл.), Ynetnews (8 November 2024). Тексерілді 9 қарашаның 2024.
- ↑ Israeli football fans attacked: Amsterdam mayor condemns 'hit and run' attacks on Israeli football supporters (ағыл.) (8 November 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 9 қараша 2024. Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ Pogrom in Amsterdam On Jews: Violence Erupts Against Maccabi Tel Aviv Fans Following Match With Ajax (ағыл.) (8 November 2024). Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ Evacuated Israelis land in Israel from Amsterdam, attack planned by groups on Telegram in advance (ағыл.). https://www.jpost.com/+(8 November 2024). Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ We must not turn blind eye to antisemitism, says Dutch king after attacks on Israeli football fans (иврит) (8 қараша 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 8 қараша 2024. Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ 'We were ambushed': Pogrom in Amsterdam wounds several (иврит). https://www.jpost.com/+(8 қараша 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 қараша 2024. Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ Amsterdam pogrom: Israeli-Druze soccer fan spoke in Arabic & saved Jewish friends (ағыл.). israelnationalnews.com (8 November 2024). Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ Druze Maccabi Tel Aviv fan says he yelled in Arabic to distract Amsterdam assailants (ағыл.). Times Of Israel (8 November 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 20 қараша 2024. Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ a b Druze Maccabi TLV fan misleads Amsterdam attackers by speaking Arabic (ағыл.). https://www.jpost.com/+(8 November 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 15 қараша 2024.
- ↑ מצב חירום באמסטרדם: הפורעים תקפו, צילמו, גנבו - ודרשו מעוברי אורח להזדהות (иврит). ynet.co.il (8 қараша 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 15 қараша 2024. Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ 5 new arrests made in Amsterdam over violence that authorities say targeted Israeli soccer fans (ағыл.) (12 November 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 18 қараша 2024. Тексерілді, 18 қараша 2024.
- ↑ Silkoff, Shira Maccabi fans filmed chanting racist slogans against Arabs upon arrival at Ben Gurion from Amsterdam (8 қараша 2024). Тексерілді, 9 қараша 2024.
- ↑ a b В Амстердаме произошли новые беспорядки с антисемитскими лозунгами (ағыл.) (11 November 2024). Тексерілді, qq November 2024.
- ↑ a b Антисемиты устроили беспорядки в Амстердаме (ағыл.) (11 November 2024). Тексерілді, qq November 2024.
- ↑ a b Антисемиты устроили беспорядки в Амстердаме (ағыл.) (11 November 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 12 қараша 2024. Тексерілді, 11 қараша 2024.
- ↑ В Амстердаме десятки человек устроили беспорядки и подожгли трамвай (орыс.) (12 November 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 13 қараша 2024. Тексерілді, 12 қараша 2024.
- ↑ a b c Rust teruggekeerd na rellen Plein '40-'45: tram in brand gestoken, meerdere aanhoudingen verricht (нид.) (12 November 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 20 қараша 2024. Тексерілді, 12 қараша 2024.
- ↑ a b Second Wave of Apparently Antisemitic Attacks Breaks Out in Amsterdam (ағыл.) (12 November 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 19 қараша 2024. Тексерілді, 12 қараша 2024.
- ↑ Dutch tram set on fire while tensions are high after violence targeting Israeli fans (ағыл.) (11 November 2024). Тексерілді, qq November 2024.
- ↑ Anti-Israel Violence Hits Amsterdam Again, Rioters Torch Tram, Destroy Vehicles (ағыл.) (11 November 2024). Тексерілді, 11 қараша 2024.
- ↑ 'Cancer Jews': Trams set alight, violence erupts in Amsterdam in second wave of violence (ағыл.) (12 November 2024). Тексерілді, 12 қараша 2024.
- ↑ Антисемиты устроили беспорядки в Амстердаме (ағыл.) (12 November 2024). Тексерілді, 12 қараша 2024.
- ↑ Amsterdam: We must not turn blind eye to antisemitism, says Dutch king after attacks on Israeli football fans (ағыл.). bbc.com (8 November 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 8 қараша 2024. Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ Amsterdam mayor regrets use of word ‘pogrom’ to describe attacks on Israelis (18 қараша 2024).
- ↑ a b Paul Kirby Israeli football fans attacked in Amsterdam, officials say (ағыл.). BBC (8 November 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 8 қараша 2024. Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ В Амстердаме снова произошли беспорядки с участием пропалестинских активистов (орыс.). Русская служба Би-би-си (12 ноября 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 12 қараша 2024. Тексерілді, 12 қараша 2024.
- ↑ Geret Wilders A pogrom in the streets of Amsterdam. We have become the Gaza of Europe. (ағыл.) (8 November 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 9 қараша 2024. Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ https://meduza.io/feature/2024/11/08/v-amsterdame-lyudi-s-palestinskimi-flagami-napali-na-izrailskih-futbolnyh-bolelschikov-posle-matcha
- ↑ ‘Pogrom’ in Amsterdam: Netanyahu sends planes to rescue Jews, US members of Congress demand action (8 қараша 2024). Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ Netanyahu calls on Netherlands ‘to act decisively and swiftly against the rioters’ (ағыл.) (8 November 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 8 қараша 2024. Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ Foreign ministry condemns anti-Arab chants and assaults on Palestinian flag by Israeli football fans in Amsterdam (8 қараша 2024).
- ↑ Serim, Sena Hamas: Israeli crimes in Gaza led to Amsterdam unrest (ағыл.). Басты дереккөзінен мұрағатталған 9 қараша 2024.
- ↑ Israeli football fans clash with protesters in Amsterdam (ағыл.). Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 қараша 2024. Тексерілді, 9 қараша 2024.
- ↑ Palestine Football Association condemns 'anti-Palestinian racism' in Amsterdam (8 November 2024).
- ↑ Ce que l'on sait des violences commises à Amsterdam contre des supporters du Maccabi Tel-Aviv (фран.) (8 Қараша 2024). Тексерілді, 10 қараша 2024.
- ↑ John Yoon; Jin Yu Young and Claire Moses Violent Attacks in Amsterdam Tied to Antisemitism (ағыл.) (8 November 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 8 қараша 2024. Тексерілді, 8 қараша 2024.
- ↑ Пастухов В. Б. Старческая болезнь левизны Европы. Владимир Пастухов* — о том, почему еврейский погром в Амстердаме не случайность (орыс.). Новая газета (9 ноября 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 9 қараша 2024. Тексерілді, 9 қараша 2024.
- ↑ Israeli football fans attacked in Amsterdam, officials say, BBC News (8 қараша 2024). Тексерілді 8 қарашаның 2024.
- ↑ 5 convicted in Amsterdam over violence against Israeli soccer fans (24 желтоқсан 2024). Тексерілді, 25 желтоқсан 2024.