Антропогендік жер бедері

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Антропогендік жер бедері – адамның іс-әрекеті нәтижесінде өзгерген жер бедерінің пішіні.

Оған палеолит, мезолит дәуіріндегі адамдардың тұрақтары, шеберханалары, аңшылық кәсібі кезінде қалдырған апандары, шұңқырлары мен үңгірлері, т.б. жатады. Қазіргі кезде Жер шарындағы құрлықтың 46 – 50%-ынан Антропогендік жер бедері байқалады. Мұндай жер бедері бейберекет және жоспарлы түрде қалыптасады. Бейберекет Антропогендік жер бедері адамдардың ауыл шаруашылығын, орман шаруашылығын игеру, тау-кен өндірісі, жол салу әрекеттері, сондай-ақ әскери іс-қимылдарының беталды жүргізілуі нәтижесінде пайда болса, ал жоспарлы Антропогендік жер бедері қоғамның мақсатына сәйкес, шаруашылық және әлеуметтік-тұрмыстық (азаматтық, өнеркәсіптік, әскери және инженерлік құрылыстар, т.б.) қажетінен пайда болады. Антропогендік жер бедері оң (үйінді, дамба, бөгет, т.б. жасау) және теріс (каналдар, ойыстар мен ұңғымалар, бөгендер, суландыру жүйесі, карьерлер, т.б.) болып бөлінеді. Мұндай жер бедерлері табиғи ландшафтты бұзады. Қазақстанның басым бөлігінде Антропогендік жер бедері байқалады. Оған мыңдаған км-ге созылған темір жол бойындағы үйінділер, тереңд. 700 м-ге жететін (Сарыбай, Қашар, т.б.) және аумағындағы ондаған км² болатын (Богатырь, Северный, т.б.) ірі карьерлер жатады. Антропогендік әрекеттер келешекте Каспий теңізінің су асты бедеріне әсерін тигізуі мүмкін. Теңізде аумағы 5 – 7 мың м2 болатын жасанды аралдар жасау жоспары осыны аңғартады.[1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Қазақстан Республикасының табиғаты, 7 том;