Филология: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш clean up, replaced: терминдерінін → терминдерінің, "Сөздік-Словарь" → «Сөздік-Словарь», 2005. ISBN → 2005 жыл. ISBN using AWB
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол: 1-жол:
'''Филология''' ([[Грек тілі|грек]],philologiaсөзге кұмарлык) — жазба ескерткіштерді тілдік және [[стилистика]]лык жағынан талдау аркылы адамзаттын рухани мәдениетін зерттейтін тіл білімі, әдебиеттану, мәтінтану, деректеметану, палеография т. б. гуманитарлық пәндердің жиынтығы мәтін Филологиянын алғашкы накты негізі болды, онын дамуына [[философия]] елеулі ыкпал етті.
'''Филология''' ({{lang-el|philologia}} сөзге кұмарлық) — жазба ескерткіштерді тілдік және [[стилистика]]лық жағынан талдау арқылы адамзаттың рухани мәдениетін зерттейтін тіл білімі, әдебиеттану, мәтінтану, деректеметану, палеография т. б. гуманитарлық пәндердің жиынтығы мәтін филологияның алғашқы нақты негізі болды, онын дамуына [[философия]] елеулі ықпал етті.
Филологиянын ішкі кұрылымы екі жакты карама-карсылыкка негізделген: бір жағында — накты мәтіннің карапайым кызметі, екінші жағында — шегі дәл белгісіз онын жалпы кызметі.
Филологияның ішкі кұрылымы екі жақты қарама-қарсылыққа негізделген: бір жағында — нақты мәтіннің қарапайым қызметі, екінші жағында — шегі дәл белгісіз онын жалпы қызметі.
Mәдениеттін өзін-езі тануына кызмет ете отырып, Филология жазу өркениетінін неғұрлым толыскан шағында пайда болған. Таяу Шығыстын өте жоғары көне мәдениеті тіпті Филологияны білмеген, ал батыс [[еуропа]]лык орта ғасырда да ол жоғары сатыда болмаған. Ежелгі Үнді мен [[Грекия]]да Филология дүниетанымдык рефлексияның ойлау мен сөйлеуге катысы тұрғысынан зерттелген. Филологиянын жоғарылауы дүниетанымдык ойдын ұлы дәуірлерімен ([[Аристотель]]ден кейінгі эллинистік әлемде, [[Р. Декарт]]тан кейінгі 17 ғ-дағы [[Еуропа]]да, [[И. Кант]]тан кейінгі 19 ғ.-дағы [[Германия]]да) сәйкес келіп отырады.
Mәдениеттің өзін-өзі тануына қызмет ете отырып, филология жазу өркениетінің неғұрлым толысқан шағында пайда болған. Таяу Шығыстың өте жоғары көне мәдениеті тіпті филологияны білмеген, ал батыс [[еуропа]]лық орта ғасырда да ол жоғары сатыда болмаған. Ежелгі Үнді мен [[Грекия]]да филология дүниетанымдык рефлексияның ойлау мен сөйлеуге қатысы тұрғысынан зерттелген. Филологияның жоғарылауы дүниетанымдық ойдын ұлы дәуірлерімен ([[Аристотель]]ден кейінгі эллинистік әлемде, [[Р. Декарт]]тан кейінгі 17 ғ-дағы [[Еуропа]]да, [[И. Кант]]тан кейінгі 19 ғ.-дағы [[Германия]]да) сәйкес келіп отырады.
Үнді Филологиясы Панини (б.з.д. 5—4 г. шамасы), Патанджали (б.з.д. 2 ғ.) сиякты үлы грамматистер мен стилистика теорияшылдарын берді. Ежелгі [[Кытай]] мәдениетінде де өзінің Филологиялык дәстүрі болған (5—6 ғ. Лю Се т. б.). Бірак жана дәуірге дейін Үнді Филологиясының жетістіктерімен таныс болмаған [[Еуропа]] Филологиясы үшін негізгі білім көзі [[Грекия]] болды, онын негізінде Гомер ілімі жатты. Софистер дәуірінде (б.з.д. 5—4 г.) Филологияны жетілдіруге Протагор, Горгий, Продик айрыкша енбек етті. Грек әдебиет тео-риясы [[Аристотель]]дің "Поэтикасында" толығып жетілді. Эллин дәуірінде Филология философиядан бөлініп, онымен Александрия мен Пергамнын кітапханашы-мамандары шүғылданды. [[Дионисий Фракийский]] (б.з.д. 170—90 ж.) казіргі кезде белгілі сөз татары туралы ілімді калыптастырды. Кайта өркендеу дәуіріндегі ойшылдар антикалык кұнды деректердін мазмұнын менгеріп коймай, ежелгі дәуірлер тілінде сөйлеп, сол әлемнің рухани дүниесін игеруге тырысты.
Үнді филологиясы Панини (б.з.д. 5—4 г. шамасы), Патанджали (б.з.д. 2 ғ.) сияқты грамматистер мен стилистика теорияшылдарын берді. Ежелгі қытай мәдениетінде де өзінің филологиялык дәстүрі болған (5—6 ғ. Лю Се т. б.). Бірақ жана дәуірге дейін Үнді филологиясының жетістіктерімен таныс болмаған [[Еуропа]] филологиясы үшін негізгі білім көзі [[Грекия]] болды, онын негізінде Гомер ілімі жатты. Софистер дәуірінде (б.з.д. 5—4 г.) Филологияны жетілдіруге Протагор, Горгий, Продик айрықша енбек етті. Грек әдебиет теориясы [[Аристотель]]дің "Поэтикасында" толығып жетілді. Эллин дәуірінде филология философиядан бөлініп, онымен Александрия мен Пергамнын кітапханашы-мамандары шұғылданды. [[Дионисий Фракийский]] (б.з.д. 170—90 ж.) қазіргі кезде белгілі сөз татары туралы ілімді қалыптастырды. Қайта өркендеу дәуіріндегі ойшылдар антикалык кұнды деректердің мазмұнын меңгеріп қоймай, ежелгі дәуірлер тілінде сөйлеп, сол әлемнің рухани дүниесін игеруге тырысты.
16—18 ғғ. [[Германия]]да Филологияның жана дәуірі басталды. Неміс филологі [[Ф. А. Вольф]] "Филология" терминін колданыска енгізді, 19 ғ,- дағы неміс филологтерінін ([[Г. Узенер]], [[Э. Роде]] т. б.) аркасында көне тарихтан Филология бөлініп шыкты. Сол кезде [[романтизм]] және баска идеялыкағымдардыңәсерімен классикалык Филологиямен бірге "жана филология", онын түрлері германтану (ағайынды Я. және [[В. Гриммдер]]), славянтану ([[А. X. Востоков]], [[В. Ганка]]) және шығыстану пайда болды.
16—18 ғғ. [[Германия]]да филологияның жана дәуірі басталды. Неміс филологы [[Ф. А. Вольф]] "филология" терминін қолданысқа енгізді, 19 ғ- ағы неміс филологтарынын ([[Г. Узенер]], [[Э. Роде]] т. б.) арқасында көне тарихтан филология бөлініп шықты. Сол кезде [[романтизм]] және басқа идеялық ағымдардың әсерімен классикалык филологиямен бірге "жана филология", онын түрлері германтану (ағайынды Я. және [[В. Гриммдер]]), славянтану ([[А. X. Востоков]], [[В. Ганка]]) және шығыстану пайда болды.
Бірак кейін тіл білімі, әдебиеттану, тарих т. б. салалар бір кездегі біртүтас тарих-филология ғылымынан бөлініп шыкканына карамастан, Филология баспасездің ерекше бір тәсілі ретінде бірлігін күні бүгінге дейін сактап келеді.
Бірақ кейін тіл білімі, әдебиеттану, тарих т. б. салалар бір кездегі біртұтас тарих-филология ғылымынан бөлініп шыққанына қарамастан, филология баспасөздің ерекше бір тәсілі ретінде бірлігін күні бүгінге дейін сақтап келеді.
Казіргі заманда гуманитарлық білімді математика сиякты формалдандыруға тырысушылык басым. Математиканын накты әдістері Филологиянын шеткі салаларында ғана колданылуы мүмкін, бірак онын негізгі мәніне эсер ете алмайды.<ref>Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы.
Қазіргі заманда гуманитарлық білімді математика сияқты формалдандыруға тырысушылык басым. Математиканын нақты әдістері филологияның шеткі салаларында ғана колданылуы мүмкін, бірақ онын негізгі мәніне эәер ете алмайды.<ref>Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы.

«Сөздік-Словарь», 2005 жыл. ISBN 9965-409-88-9</ref>
«Сөздік-Словарь», 2005 жыл. ISBN 9965-409-88-9</ref>


19-жол: 18-жол:
[[Санат:Филология]]
[[Санат:Филология]]



{{Stub}}


{{Link GA|eo}}
{{Link GA|eo}}

17:14, 2014 ж. желтоқсанның 28 кезіндегі нұсқа

Филология (гр. philologia сөзге кұмарлық) — жазба ескерткіштерді тілдік және стилистикалық жағынан талдау арқылы адамзаттың рухани мәдениетін зерттейтін тіл білімі, әдебиеттану, мәтінтану, деректеметану, палеография т. б. гуманитарлық пәндердің жиынтығы мәтін филологияның алғашқы нақты негізі болды, онын дамуына философия елеулі ықпал етті. Филологияның ішкі кұрылымы екі жақты қарама-қарсылыққа негізделген: бір жағында — нақты мәтіннің қарапайым қызметі, екінші жағында — шегі дәл белгісіз онын жалпы қызметі. Mәдениеттің өзін-өзі тануына қызмет ете отырып, филология жазу өркениетінің неғұрлым толысқан шағында пайда болған. Таяу Шығыстың өте жоғары көне мәдениеті тіпті филологияны білмеген, ал батыс еуропалық орта ғасырда да ол жоғары сатыда болмаған. Ежелгі Үнді мен Грекияда филология дүниетанымдык рефлексияның ойлау мен сөйлеуге қатысы тұрғысынан зерттелген. Филологияның жоғарылауы дүниетанымдық ойдын ұлы дәуірлерімен (Аристотельден кейінгі эллинистік әлемде, Р. Декарттан кейінгі 17 ғ-дағы Еуропада, И. Канттан кейінгі 19 ғ.-дағы Германияда) сәйкес келіп отырады. Үнді филологиясы Панини (б.з.д. 5—4 г. шамасы), Патанджали (б.з.д. 2 ғ.) сияқты грамматистер мен стилистика теорияшылдарын берді. Ежелгі қытай мәдениетінде де өзінің филологиялык дәстүрі болған (5—6 ғ. Лю Се т. б.). Бірақ жана дәуірге дейін Үнді филологиясының жетістіктерімен таныс болмаған Еуропа филологиясы үшін негізгі білім көзі Грекия болды, онын негізінде Гомер ілімі жатты. Софистер дәуірінде (б.з.д. 5—4 г.) Филологияны жетілдіруге Протагор, Горгий, Продик айрықша енбек етті. Грек әдебиет теориясы Аристотельдің "Поэтикасында" толығып жетілді. Эллин дәуірінде филология философиядан бөлініп, онымен Александрия мен Пергамнын кітапханашы-мамандары шұғылданды. Дионисий Фракийский (б.з.д. 170—90 ж.) қазіргі кезде белгілі сөз татары туралы ілімді қалыптастырды. Қайта өркендеу дәуіріндегі ойшылдар антикалык кұнды деректердің мазмұнын меңгеріп қоймай, ежелгі дәуірлер тілінде сөйлеп, сол әлемнің рухани дүниесін игеруге тырысты. 16—18 ғғ. Германияда филологияның жана дәуірі басталды. Неміс филологы Ф. А. Вольф "филология" терминін қолданысқа енгізді, 19 ғ- ағы неміс филологтарынын (Г. Узенер, Э. Роде т. б.) арқасында көне тарихтан филология бөлініп шықты. Сол кезде романтизм және басқа идеялық ағымдардың әсерімен классикалык филологиямен бірге "жана филология", онын түрлері германтану (ағайынды Я. және В. Гриммдер), славянтану (А. X. Востоков, В. Ганка) және шығыстану пайда болды. Бірақ кейін тіл білімі, әдебиеттану, тарих т. б. салалар бір кездегі біртұтас тарих-филология ғылымынан бөлініп шыққанына қарамастан, филология баспасөздің ерекше бір тәсілі ретінде бірлігін күні бүгінге дейін сақтап келеді. Қазіргі заманда гуманитарлық білімді математика сияқты формалдандыруға тырысушылык басым. Математиканын нақты әдістері филологияның шеткі салаларында ғана колданылуы мүмкін, бірақ онын негізгі мәніне эәер ете алмайды.[1]

Дереккөздер

  1. ↑ Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы. «Сөздік-Словарь», 2005 жыл. ISBN 9965-409-88-9


Үлгі:Link GA

«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Филология&oldid=2203769» бетінен алынған