Электр тогы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
| 1-жол: | 1-жол: | ||
==Электр тогы== |
|||
{{redirect|Ток}} |
{{redirect|Ток}} |
||
[[File:ЭҚК.jpg|thumb|Токтың пайда болуы мен өткізгіш бойымен ағуы]]'''Электр тогы''' (Э.т) – [[Электр_Қозғаушы_Күш|электр қозғаушы күштің]] әсерінен [[Заряд|зарядтарының]] ([[Заряд|зарядталған]] бөлшектер немесе [[Дене|дене]]) бағытталған қозғалысы. |
[[File:ЭҚК.jpg|thumb|Токтың пайда болуы мен өткізгіш бойымен ағуы]]'''Электр тогы''' (Э.т) – [[Электр_Қозғаушы_Күш|электр қозғаушы күштің]] әсерінен [[Заряд|зарядтарының]] ([[Заряд|зарядталған]] бөлшектер немесе [[Дене|дене]]) бағытталған қозғалысы. |
||
| 12-жол: | 11-жол: | ||
* '''Тұрақты ток''' — уақыт бойынша бағыты және шамасы нашар өзгереді. |
* '''Тұрақты ток''' — уақыт бойынша бағыты және шамасы нашар өзгереді. |
||
* '''Айнымалы ток''' — бағыты мен шамасы периодты түрде өзгеріп отыратын электр тогы. Ал техникада айнымалы ток деп ток күші мен кернеудің период ішіндегі орташа мәні нөлге тең болатын периодты ток түсіндіріледі. Айнымалы ток байланыс құрылғыларында (радио, теледидар, телефон т.б.) кеңінен қолданылады. |
|||
* '''Айнымалы ток''' — уақыт бойынша бағыты және шамасы тез өзгереді. Айнымалы токтардың арасында негiзгiсі болып шамасы синусоида заңы бойынша өзгеретiн токты айтамыз. Өткiзгiштiң әрбiр аяғының потенциалы осы жағдайда өткiзгiштiң басқа аяғының потенциалы қарағанда кезек-кезек оң терiске керiсiнше сонымен бiрге (қоса және нөлдiк потенциал) барлық аралық потенциалдар арқылы өте өзгередi. Бағыт үздiксiз құбылғыш тоқ нәтижеде пайда болады: бағыттас қозғалыста ол амплитудалық мән делетiн максимум содан соң жете басылады өседi, тең нөлге қандай болса да моментке, сонан соң қайта өсетiн болып қалыптасады, бiрақ басқа бағытта ендi және сонымен бiрге максимал мәнiне жетедi, барлық изм цикл кейiн не содан соң нөл арқылы қайта өте алу үшiн басылады |
|||
Э. т. физ. табиғатына қарай [[Өткізгіштік|өткізгіштік]] Э. т. ([[Электр өрісі|электр өрісінің]] әсерінен [[Өткізгіштер|өткізгіште]] не [[Шалаөткізгіштер|шала өткізгіште]] пайда болатын ток тасушылардың реттелген қозғалысы), [[Конвекция|конвекциялық]] Э. т. ([[Электр_Өткізгіштік|электрлік өткізгіштігі]] болмайтын ортадағы не вакуумдағы зарядталған бөлшектер мен денелердің қозғалысы), [[Поляризация|поляризациялық]] Э. т. ([[Диэлектрик|диэлектриктегі]] [[Поляризация|поляризациялық]] өзгеруі нәтижесінде ондағы байланысқан зарядталған бөлшектердің қозғалысы) болып бөлінеді. Э. т-ның өлшеуішіне ток күші және ток тығыздығы алынады. Э. т. [[Магнит_өрісі|магнит өрісінің]] көзі болып есептеледі. Магнит өрісін қарастырған жағдайда Э. т.: макроскопиялық ток (өткізгіштік және конвекц. Э. т.), молекулалық ток (ортаны құрайтын [[Атом|атом]], [[Молекула|молекула]] және иондардағы электрондардың қозғалысына сәйкес келетін микротоктар; ығысу тогы) болып ажыратылады. |
Э. т. физ. табиғатына қарай [[Өткізгіштік|өткізгіштік]] Э. т. ([[Электр өрісі|электр өрісінің]] әсерінен [[Өткізгіштер|өткізгіште]] не [[Шалаөткізгіштер|шала өткізгіште]] пайда болатын ток тасушылардың реттелген қозғалысы), [[Конвекция|конвекциялық]] Э. т. ([[Электр_Өткізгіштік|электрлік өткізгіштігі]] болмайтын ортадағы не вакуумдағы зарядталған бөлшектер мен денелердің қозғалысы), [[Поляризация|поляризациялық]] Э. т. ([[Диэлектрик|диэлектриктегі]] [[Поляризация|поляризациялық]] өзгеруі нәтижесінде ондағы байланысқан зарядталған бөлшектердің қозғалысы) болып бөлінеді. Э. т-ның өлшеуішіне ток күші және ток тығыздығы алынады. Э. т. [[Магнит_өрісі|магнит өрісінің]] көзі болып есептеледі. Магнит өрісін қарастырған жағдайда Э. т.: макроскопиялық ток (өткізгіштік және конвекц. Э. т.), молекулалық ток (ортаны құрайтын [[Атом|атом]], [[Молекула|молекула]] және иондардағы электрондардың қозғалысына сәйкес келетін микротоктар; ығысу тогы) болып ажыратылады. |
||
10:40, 2012 ж. қыркүйектің 21 кезіндегі нұсқа
Электр тогы (Э.т) – электр қозғаушы күштің әсерінен зарядтарының (зарядталған бөлшектер немесе дене) бағытталған қозғалысы.
Бұл зарядталған бөлшектер: өткізгіштерде — электрондар, электролиттерде —иондар (катиондар мен аниондар), газда —иондар мен электрондар, арнайы жағдайдағы вакуумда — электрондар, жартылай өткізгіштерде —электрондар мен кемтіктер (электронды-кемтіктік өтімділік) болып табылады.
Электр тогы энергетика саласында — энергияны алыс қашықтыққа жеткізу үшін, ал телекоммуникация саласында — ақпаратты шалғайға тасымалдау үшін қолданылады.
Сипаттамалар
Электр тогның бағыты шартты түрде өткізгіштердегі оң заряд тасушылардың орын ауыстыру бағыты алынады, бірақ өткізгіштердегі заряд тасушылардың заряды теріс (мысалы, металда электрон) болғандықтан ток бағыты электрондардың бағытына қарсы келеді.
Токтың тұрақты ток (ағылш. direct current, DC) (англ. direct current, DC) және айнымалы ток (ағылш. alternating current, AC) деп аталатын екі түрі бар.
- Тұрақты ток — уақыт бойынша бағыты және шамасы нашар өзгереді.
- Айнымалы ток — бағыты мен шамасы периодты түрде өзгеріп отыратын электр тогы. Ал техникада айнымалы ток деп ток күші мен кернеудің период ішіндегі орташа мәні нөлге тең болатын периодты ток түсіндіріледі. Айнымалы ток байланыс құрылғыларында (радио, теледидар, телефон т.б.) кеңінен қолданылады.
Э. т. физ. табиғатына қарай өткізгіштік Э. т. (электр өрісінің әсерінен өткізгіште не шала өткізгіште пайда болатын ток тасушылардың реттелген қозғалысы), конвекциялық Э. т. (электрлік өткізгіштігі болмайтын ортадағы не вакуумдағы зарядталған бөлшектер мен денелердің қозғалысы), поляризациялық Э. т. (диэлектриктегі поляризациялық өзгеруі нәтижесінде ондағы байланысқан зарядталған бөлшектердің қозғалысы) болып бөлінеді. Э. т-ның өлшеуішіне ток күші және ток тығыздығы алынады. Э. т. магнит өрісінің көзі болып есептеледі. Магнит өрісін қарастырған жағдайда Э. т.: макроскопиялық ток (өткізгіштік және конвекц. Э. т.), молекулалық ток (ортаны құрайтын атом, молекула және иондардағы электрондардың қозғалысына сәйкес келетін микротоктар; ығысу тогы) болып ажыратылады.
 | Бұл мақалада еш сурет жоқ.
Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|