Моңғол тілі: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
ш Боттың үстегені: lez:Монгол чӀал |
wikify, replaced: инцеклопедия → энциклопедия, == Пайдаланған әдебиеттер== → == Дереккөздер ==, removed: == == using AWB |
||
| 1-жол: | 1-жол: | ||
[[Сурет: |
[[Сурет:Monggol ulus.svg|thumb|Дәстүрлі моңғол жазуы]] |
||
'''Моңғол тілі''', ''халха тілі'' – моңғол халқының тілі. Моңғол тілінде [[Моңғолия]], [[Қытай]]дың Ішкі Моңғолия автономиясы мен [[Ганьсу]], [[Цинхай]], [[Хэйлунцзян]], [[Синин]], [[Шыңжаң]] өлкелерінде тұратын жергілікті халық сөйлейді. Моңғол тілі [[бурят]], [[қалмақ]] тілдеріне жақын. Ол бірнеше жергілікті ерекшеліктерге ажыратылады: шығыс диалектісіне [[хорчин]], [[харачин]], [[арухорчин]] говорлары; орталық диалектіге халха, чахар, ордос; батыс диалектісіне [[амашан]], [[эдзин]], [[кукунор]] говорлары жатады. Әдеби тілі халха диалектісі негізінде қалыптасқан. Көне жазба ескерткіштері сақталғанымен, Моңғол тілі ұлт тілі ретінде 14 – 16 ғасырларда қалыптаса бастады. Моңғол тілінің [[фонетика]]сында сингармонизм заңы орын алған, ң, дж, дз дыбыстары н, ж, з әріптерімен таңбаланады, б, в дыбыстары байырғы сөздерде бір дыбыстың нұсқалары болып табылады. Л, р дыбыстары сөз басында келмейді, к, п, ф фонемалары өзге тілден енген сөздерде ғана кездеседі. Дауысты дыбыстары қысқа және созылыңқы келеді (харах-қарау, көру, хаарах-жабылу). Моңғол тілі лексикасында көне түркі, маньчжур, тибет, санскрит, қытай тілдерінен енген сөздер жиі кездеседі. Қазіргі тілінде орыс сөздері көбірек. Моңғол жазуы 1942 жылдан кирилл әліпбиіне негізделді.<ref> |
'''Моңғол тілі''', ''халха тілі'' – моңғол халқының тілі. Моңғол тілінде [[Моңғолия]], [[Қытай]]дың Ішкі Моңғолия автономиясы мен [[Ганьсу]], [[Цинхай]], [[Хэйлунцзян]], [[Синин]], [[Шыңжаң]] өлкелерінде тұратын жергілікті халық сөйлейді. Моңғол тілі [[бурят]], [[қалмақ]] тілдеріне жақын. Ол бірнеше жергілікті ерекшеліктерге ажыратылады: шығыс диалектісіне [[хорчин]], [[харачин]], [[арухорчин]] говорлары; орталық диалектіге халха, чахар, ордос; батыс диалектісіне [[амашан]], [[эдзин]], [[кукунор]] говорлары жатады. Әдеби тілі халха диалектісі негізінде қалыптасқан. Көне жазба ескерткіштері сақталғанымен, Моңғол тілі ұлт тілі ретінде 14 – 16 ғасырларда қалыптаса бастады. Моңғол тілінің [[фонетика]]сында сингармонизм заңы орын алған, ң, дж, дз дыбыстары н, ж, з әріптерімен таңбаланады, б, в дыбыстары байырғы сөздерде бір дыбыстың нұсқалары болып табылады. Л, р дыбыстары сөз басында келмейді, к, п, ф фонемалары өзге тілден енген сөздерде ғана кездеседі. Дауысты дыбыстары қысқа және созылыңқы келеді (харах-қарау, көру, хаарах-жабылу). Моңғол тілі лексикасында көне түркі, маньчжур, тибет, санскрит, қытай тілдерінен енген сөздер жиі кездеседі. Қазіргі тілінде орыс сөздері көбірек. Моңғол жазуы 1942 жылдан кирилл әліпбиіне негізделді.<ref>Қазақша энциклопедия 6 том 27 бет.</ref> |
||
== Пайдаланған әдебиеттер== |
|||
== Дереккөздер == |
|||
<references/> |
<references/> |
||
== == |
|||
| ⚫ | |||
{{wikify}} |
{{wikify}} |
||
[[Санат:Моңғолия тілдері]] |
[[Санат:Моңғолия тілдері]] |
||
| ⚫ | |||
{{Link GA|en}} |
{{Link GA|en}} |
||
{{Link FA|mk}} |
{{Link FA|mk}} |
||
[[af:Mongolies]] |
[[af:Mongolies]] |
||
[[am:ሞንጎልኛ]] |
[[am:ሞንጎልኛ]] |
||
19:45, 2012 ж. қарашаның 3 кезіндегі нұсқа
Моңғол тілі, халха тілі – моңғол халқының тілі. Моңғол тілінде Моңғолия, Қытайдың Ішкі Моңғолия автономиясы мен Ганьсу, Цинхай, Хэйлунцзян, Синин, Шыңжаң өлкелерінде тұратын жергілікті халық сөйлейді. Моңғол тілі бурят, қалмақ тілдеріне жақын. Ол бірнеше жергілікті ерекшеліктерге ажыратылады: шығыс диалектісіне хорчин, харачин, арухорчин говорлары; орталық диалектіге халха, чахар, ордос; батыс диалектісіне амашан, эдзин, кукунор говорлары жатады. Әдеби тілі халха диалектісі негізінде қалыптасқан. Көне жазба ескерткіштері сақталғанымен, Моңғол тілі ұлт тілі ретінде 14 – 16 ғасырларда қалыптаса бастады. Моңғол тілінің фонетикасында сингармонизм заңы орын алған, ң, дж, дз дыбыстары н, ж, з әріптерімен таңбаланады, б, в дыбыстары байырғы сөздерде бір дыбыстың нұсқалары болып табылады. Л, р дыбыстары сөз басында келмейді, к, п, ф фонемалары өзге тілден енген сөздерде ғана кездеседі. Дауысты дыбыстары қысқа және созылыңқы келеді (харах-қарау, көру, хаарах-жабылу). Моңғол тілі лексикасында көне түркі, маньчжур, тибет, санскрит, қытай тілдерінен енген сөздер жиі кездеседі. Қазіргі тілінде орыс сөздері көбірек. Моңғол жазуы 1942 жылдан кирилл әліпбиіне негізделді.[1]
Дереккөздер
- ↑ Қазақша энциклопедия 6 том 27 бет.
 | Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |