Қара теңіз: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
SantoshBot (талқылау | үлесі) ш r2.7.3) (Боттың үстегені: pa:ਕਾਲਾ ਸਾਗਰ |
ш Bot: Migrating 146 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q166 (translate me) |
||
| 39-жол: | 39-жол: | ||
{{Link GA|et}} |
{{Link GA|et}} |
||
{{Link GA|lt}} |
{{Link GA|lt}} |
||
[[ab:Амшын Еиқәа]] |
|||
[[af:Swartsee]] |
|||
[[als:Schwarzes Meer]] |
|||
[[an:Mar Negra]] |
|||
[[ang:Euxinus]] |
|||
[[ar:البحر الأسود]] |
|||
[[arc:ܝܡܐ ܐܘܟܡܐ]] |
|||
[[arz:البحر الاسود]] |
|||
[[ast:Mar Negru]] |
|||
[[az:Qara dəniz]] |
|||
[[ba:Ҡара диңгеҙ]] |
|||
[[bar:Schwoaz Meer]] |
|||
[[bat-smg:Jouduojė jūra]] |
|||
[[be:Чорнае мора]] |
|||
[[be-x-old:Чорнае мора]] |
|||
[[bg:Черно море]] |
|||
[[bn:কৃষ্ণ সাগর]] |
|||
[[br:Mor Du]] |
|||
[[bs:Crno more]] |
|||
[[ca:Mar Negra]] |
|||
[[ckb:زەریای ڕەش]] |
|||
[[crh:Qara deñiz]] |
|||
[[cs:Černé moře]] |
|||
[[cv:Хура тинĕс]] |
|||
[[cy:Y Môr Du]] |
|||
[[da:Sortehavet]] |
|||
[[de:Schwarzes Meer]] |
|||
[[diq:Deryayo Siya]] |
|||
[[dsb:Carne mórjo]] |
|||
[[el:Μαύρη Θάλασσα]] |
|||
[[en:Black Sea]] |
|||
[[eo:Nigra Maro]] |
|||
[[es:Mar Negro]] |
|||
[[et:Must meri]] |
|||
[[eu:Itsaso Beltza]] |
|||
[[ext:Mari Negru]] |
|||
[[fa:دریای سیاه]] |
|||
[[fi:Mustameri]] |
|||
[[fiu-vro:Must Meri]] |
|||
[[fr:Mer Noire]] |
|||
[[frp:Mar Nêra]] |
|||
[[fy:Swarte See]] |
|||
[[ga:An Mhuir Dhubh]] |
|||
[[gag:Kara deniz]] |
|||
[[gan:黑海]] |
|||
[[gd:Am Muir Dubh]] |
|||
[[gl:Mar Negro]] |
|||
[[gu:કાળો સમુદ્ર]] |
|||
[[gv:Yn Vooir Ghoo]] |
|||
[[he:הים השחור]] |
|||
[[hi:कृष्ण सागर]] |
|||
[[hif:Black Sea]] |
|||
[[hr:Crno more]] |
|||
[[hsb:Čorne morjo]] |
|||
[[hu:Fekete-tenger]] |
|||
[[hy:Սև ծով]] |
|||
[[ia:Mar Nigre]] |
|||
[[id:Laut Hitam]] |
|||
[[ilo:Baybay Nangisit]] |
|||
[[io:Nigra maro]] |
|||
[[is:Svartahaf]] |
|||
[[it:Mar Nero]] |
|||
[[ja:黒海]] |
|||
[[jbo:xekri xamsi]] |
|||
[[jv:Segara Ireng]] |
|||
[[ka:შავი ზღვა]] |
|||
[[kbd:Хы ФӀыцӀэ]] |
|||
[[kn:ಕಪ್ಪು ಸಮುದ್ರ]] |
|||
[[ko:흑해]] |
|||
[[ku:Deryaya Reş]] |
|||
[[kv:Сьӧд саридз]] |
|||
[[kw:Mor Du]] |
|||
[[ky:Кара деңиз]] |
|||
[[la:Pontus Euxinus]] |
|||
[[lad:Mar Preta]] |
|||
[[lb:Schwaarzt Mier]] |
|||
[[lbe:ЛухӀи хьхьири]] |
|||
[[li:Zwarte Zie]] |
|||
[[lt:Juodoji jūra]] |
|||
[[lv:Melnā jūra]] |
|||
[[mhr:Шем теҥыз]] |
|||
[[mk:Црно Море]] |
|||
[[ml:കരിങ്കടൽ]] |
|||
[[mn:Хар тэнгис]] |
|||
[[mr:काळा समुद्र]] |
|||
[[mrj:Шим тангыж]] |
|||
[[ms:Laut Hitam]] |
|||
[[mwl:Mar Negro]] |
|||
[[my:ပင်လယ်နက်]] |
|||
[[mzn:سیو دریا]] |
|||
[[nds-nl:Zwatte Zee]] |
|||
[[new:कृष्ण सागर]] |
|||
[[nl:Zwarte Zee]] |
|||
[[nn:Svartehavet]] |
|||
[[no:Svartehavet]] |
|||
[[nrm:Néthe Mé]] |
|||
[[oc:Mar Negra]] |
|||
[[os:Сау денджыз]] |
|||
[[pa:ਕਾਲਾ ਸਾਗਰ]] |
|||
[[pl:Morze Czarne]] |
|||
[[pnb:کالا سمندر]] |
|||
[[pnt:Μαύρον Θάλασσα]] |
|||
[[pt:Mar Negro]] |
|||
[[qu:Yana hatun qucha]] |
|||
[[rm:Mar Naira]] |
|||
[[rmy:Kali Deryav]] |
|||
[[ro:Marea Neagră]] |
|||
[[roa-tara:Mar Gnure]] |
|||
[[ru:Чёрное море]] |
|||
[[rue:Чорне море]] |
|||
[[sah:Хара байҕал]] |
|||
[[scn:Mari Nìuru]] |
|||
[[sh:Crno more]] |
|||
[[simple:Black Sea]] |
|||
[[sk:Čierne more]] |
|||
[[sl:Črno morje]] |
|||
[[so:Bada madaw]] |
|||
[[sq:Deti i Zi]] |
|||
[[sr:Црно море]] |
|||
[[stq:Swotte See]] |
|||
[[sv:Svarta havet]] |
|||
[[sw:Bahari Nyeusi]] |
|||
[[ta:கருங்கடல்]] |
|||
[[te:నల్ల సముద్రం]] |
|||
[[tg:Баҳри Сиёҳ]] |
|||
[[th:ทะเลดำ]] |
|||
[[tk:Gara deňiz]] |
|||
[[tl:Dagat Itim]] |
|||
[[tr:Karadeniz]] |
|||
[[ts:Lwandle ra Ntima]] |
|||
[[tt:Кара диңгез]] |
|||
[[ug:قارا دېڭىز]] |
|||
[[uk:Чорне море]] |
|||
[[ur:بحیرہ اسود]] |
|||
[[uz:Qora dengiz]] |
|||
[[vec:Mar Moro]] |
|||
[[vep:Mustmeri]] |
|||
[[vi:Biển Đen]] |
|||
[[war:Itom nga Dagat]] |
|||
[[xmf:უჩა ზუღა]] |
|||
[[yi:שווארצער ים]] |
|||
[[yo:Òkun Dúdú]] |
|||
[[za:Haijhaek]] |
|||
[[zh:黑海]] |
|||
[[zh-min-nan:O͘-hái]] |
|||
[[zh-yue:黑海]] |
|||
16:31, 2013 ж. наурыздың 11 кезіндегі нұсқа
| Сипаттамасы | |
|---|---|
| Ауданы | 436402 км² км² |
| Көлемі | 547000 км³ км³ |
| Тереңдігі | 2211 м м |
| Орналасуы | |
| Координаттары: Аргументтің белгісіз форматы Координаттар: Координаттары: Аргументтің белгісіз форматы | |
| Lua error Module:Wikidata/media ішіндегі 4 жолында: attempt to concatenate local 'value' (a nil value). | |
Қара теңіз, орыс. Чёрное море, түр. Kara deniz, грек. Роntos Euxenos — мейірбан теңіз — Атлант мұхиты алабына жататын теңіз. Кіші Азия мен Еуропа аралығында жатыр. Жағалауында Түркия, Болгария, Румыния, Украина, Ресей, Грузия елдері орналасқан. Батысында Боспор бұғазы арқылы Мәрмәр теңізі мен, одан әрі Дарданелл бұғазы арқылы Эгей және Жерорта т-дерімен, солт-нде Керч бұғазы арқылы Азов теңізі мен жалғасады. Ауданы 420,3 мың км². Ұзындығы 1148 км, ені 615 км, ең терең жері 2211 м. Жағасының ұзындығы 4074 км және аз тілімделген. Батысы мен солт. батысында жағасы жайпақ, кей жерінде жыралы. Шығысы мен солт. бөлігіндегі Қырым түбегінің жағасыны таулы болып келеді. Ірі шығанақтары: Каркинит, Каламат, Днепр-Буг, Днестр. Аралдары (ірілері — Березань, Змеиный) аз. Теңізге Дунай, Днепр, Оңт. Буг, Рионн, Чорох, т.б. өзендер құяды. Қ. т. палеогеннің аяғынан неоген мен антропогенге дейінгі аралықта қалыптасты. Қалыптасуының алғашқы сатысында Каспий теңізімен біртұтас су айдыны болып, төмен плиоценнің аяғында Кауказ жотасының көтерілуінен екіге бөлінген. Қара теңіз құрлық ортасында жатқандықтан климаты континенттік. Ауаның қаңтардағы орташа температурасы: солтүстік-батысында -2.6- 3˚С, оңтүстігінде 6-9˚С, батысында -1.4˚С және солтүстігінде -25 -30˚С-қа жетеді. Жауын-шашынның орташа мөлш. 300 — 2500 мм. Тұзд. ашық бөлі-гінде 17,5 — 18,5%о, өзен-дер сағасы маңында 9 — 2%о, дейін азаяды. Суының шалқып-шегінуінен деңгейінің ауытқуы солт.-батысында 2 м-ге жетеді, Қырым жаға-сында 40 — 60 см. Өсімдік пен жануарлар дүниесі жылы әрі құрамында оттек мол судың беткі қабатында шоғырланған. Теңіз түбіндегі өсімдіктердің құрамында балдырлардың 258 түрі, 125 м тереңдіктегі қабатта фитопланктонның 284 түрі бар. Қара теңізде жануарлардың 1500-дей түрі тіршілік етеді, соның ішінде балықтың 180 түрі (қортпа, бекіре, шоқыр, хомса, тюлька, кефаль, камбала, устрица, скумбрия, т.б.), акула бар. Қ. т. жағалауындағы елдерді бір-біріме байланыстарын үлкен су жолының бірі.
Ірі порттары
Трабзон, Сино, Самсун (Түркия), Бургас, Варна (Болгария), Констанца (Румыния), Одесса, Ильичевск, Николаев, Севастополь, Керчь (Украина), Новороссийск, Туапсе (Ресей), Поти, Батиму (Грузия). Теңіз жағалауы рекреациялық мақсатқа пайдаланылады.
Iрі курорттары
Варна, Одесса, Еупатория, Ялта, Сочи, Гагра, Сухуми, Батуми, т.б.
